مقدمه: در زنجان از اواسط قرن سیزدهم هجری قمری تا نیمه دوم قرن چهاردهم حوزه علمیه پر رونقی وجود داشت. در این حوزه، علوم عقلی، در کنار علوم نقلی تدریس و تحصیل می شد. حوزه علوم عقلی و فلسفی زنجان را در این ایام به سه دوره می توان تقسیم …

اسطوره از نخستین قالب های بیان اندیشه بوده است. بشر قبل از اینکه فلسفه و علم را تدوین کند، اسطوره ها را ساخت. به دو تعریف زیر درباره اسطوره دقت بفرمایید: اول – «اسطوره» (myth) داستانی است راجع به موجودات، کارها یا رویدادهای فوق طبیعی، حاوی برخی عقیده های مردمِ …

«اندیشیدن» (Thought) از بارزترین شؤون آدمی است. اندیشیدن فعالیت ذهنی هوشمندانه برای شناختْ، تجسمْ، ساختنِ مفهوم ها و حکم ها و ارزیابی هاست. این همه بر مدار مسأله می چرخد. آنچه را از اندیشیدن به دست می آید، می توان «اندیشه» نامید. اهل لغت گاهی سه معنی برای «اندیشه» آورده …

آیا امکان دارد جهان یا جهان هایی غیر از این جهان، وجود داشته باشد؟ این پرسشی است که از اعصار قدیم مطرح بوده است. برخی از فیلسوفان آن را ممکن دانسته اند و برخی ناممکن. الف – ابوریحان بیرونی می گوید که گروهی از حکما بر این عقیده بوده اند …

گزیده ای از جلسه 10 شرح اسفار ملاصدرا – 94/10/19 مدرس: مسعود تلخابی «إنَّ السَّعَادَةَ رُبَّمَا يُظَنُّ بِهَا أنَّهَا الفَوزُ بِالدَّرَجَاتِ الحِسِّيَّة وَالوُصُولُ إلى الرِیَاسَاتِ الخِيَالِيَّة»؛ همانا سعادت، چه بسا گمان کرده می شود که آن رسیدن به درجات حسی و وصول به ریاست های خیالی است… در این بخش، …

اغلبِ خطاهای ذهنی به صورت ناخودآگاه صورت می گیرد. برای درمان این خطاها نخست باید آنها را به عرصه خودآگاه آورد. “سوگیری های شناختی” از جمله خطاهای ذهنی هستند که بیشتر روندی ناخودآگاه دارند، و ذهن را از ادراک و قضاوت درست باز می دارند. سوگیری‌های شناختی (cognitive biases) را …

استدلال برای اثبات صانع به دو صورت امکان دارد: اول: استدلال به وجود. دوم: استدلال به موجود. ابن ابی الحدید می نویسد: استدلال بر خداوند به خود وجود طریقه مدققین از فلاسفه است. طریق ایشان از گذرگاه های زیر می گذرد: اول – اشتراک معنوی وجود: مفهوم هستى در همه …

در اواخر قرن دوم و قرن سوم، سکستوس امپیریکوس (Sextus Empiricus) آراء سوفسطائیان و شکاکیت پیرهونی را از نو زنده کرد. محل و تاریخ زندگیش به صورت دقیق معلوم نیست. محتملا پزشك شاغلی بود، وابسته به مکتب تجربی. او ادعا می کرد که مرض ها را می فهمد و معالجه …

وصف مشترک انسان با دیگر جانداران در “حیات” و لوازم آن است. از اوصاف فراگیر جانداران «صیانت از ذات» (self-preservation) است. «صیانت از ذات» رفتاری است که بقاء یک موجود زنده را تضمین می کند. آن رفتار، تقریبا در میان تمام موجودات زنده شایع است، و مبدء آن چون غریزه …

دانش نوظهورِ “تاریخ بزرگ” به خاطر کلی نگری هایی که دارد، قرابت هایی با “قلسفه” و “مسائل فلسفی” می یابد: جهان از “سادگی” به سمت “پیچیدگی” (Complexity) در حال حرکت است. در این روند چندین «آستانه‌ی پیچیدگی» وجود دارد. به زمان‌هایی که پیچیدگی جهان از یک سطح به سطح جدید …