خانه / تعلیم و تربیت / ابن سینا و منطق
ابن سینا و منطق

ابن سینا و منطق

ابن سینا (980-1037 میلادی یا 375-428 هجری) یکی از مهمترین فیلسوفان و منطق شناسان جهان عرب است. آثار منطقی وی در چندین رساله ارائه شده است. برخی از آن ها تفسیری درباره ارغنون ارسطو هستند و در منطق شفا، بخش منطقی کتاب دائر المعارف الشفا که همچنین حاوی رساله ای درباره متافیزیک (الالهیات) و یک رساله در علوم طبیعی (الطبیعیات) است، ارائه شده است. برخی دیگر به تنهایی تنظیم شده اند، مانند کتاب هایی با عنوان الاشارات و التنبیهات ، النجات و منطق المشرقیین. در میان نوشته های او، كتابی وجود دارد كه به زبان فارسی به نام دانشنامه علائی (كتاب دانش برای علاء الدوله) نوشته شده است.

وی به عنوان یک منطق دان، عمدتاً تحت تأثیر مفسران ارسطو، مانند اسکندر افرودیسی و فارابی در جهان عرب قرار داشت و خود پیروان بسیاری از جمله غزالی، نصیرالدین الطوسی، افضل الدین خنجی و فخرالدین رازی داشت. وی مفاهیم و تمایزهای جدیدی بر منطق اضافه كرده است كه در نوشته های نویسندگان باستان یا در منطق دانان قبلی سنت عربی یافت نمی شود. وی قیاس حملی و قیاس موجهات ارسطویی را بهبود بخشید و سیستم کامل منطق شرطی را بنا کرد. سیستمی متفاوت از سیستم رواقی و بسیار توسعه یافته تر از اندیشه های فارابی در همان موضوع. به ویژه قیاس موجهات ابن سینا بسیار متفاوت از ارسطو است؛ زیرا عکس قضایای موجهه متفاوت است. در مورد منطق شرطی این شامل گزاره های شرطی و فصلی است. او بین گزاره های شرطی و فصلی و بین این دو با گزاره های حملی ارتباط برقرار می کند.

ابن سینا در تحلیل قیاس خود، تمایز جدیدی را بین قیاس اقترانی (ترجمه شده به عنوان «conjunctive») و قیاس استثنائی (ترجمه شده به عنوان «exceptive») معرفی می کند [این دو انواع معمول رواقی قیاس هستند]. سابقا دسته بندی بزرگ شامل قیاس حملی همراه با یک نوع از قیاس های شرطی بود. سابقا نتیجه گیری در صغری و کبرای قیاس منطقی (مقدمات قیاس) اتفاق نمی افتاد و معرفت جدیدی را که از دو مقدمه قیاس (صغری و کبرای قیاس)  به دست می آمد، می رساند. در حالی که اخیرا با استفاده از استثناء، به معنی انفصال، صغری و کبرای قیاس منطقی صراحتا نتیجه و نقیض آن را شامل می شود.

تحلیل او از گزاره های مطلق (یا غیر موجهه) جدید و بدیع است. از آن جا که او در این نوع گزاره ملاحظات موقتی را معرفی می کند و روابط مخالف بین این گزاره ها را با معرفی گزاره های دائمی، گزاره های مطلق کلی و گزاره های مطلق جزئی تجدید می کند. این تحلیل تحت تأثیر ملاحظات معنایی و زبانی قرار دارد.

منبع:

https://www.iep.utm.edu/av-logic/

مترجم: سهیلا جعفری

همچنین ببینید

سه جهان سه رویکرد

چه بپذیریم چه نپذیریم «انسان امروز» دارد در جهانی زندگی می کندکه فیلسوفان و جامعه …

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *