اسطوره از نخستین قالب های بیان اندیشه بوده است. بشر قبل از اینکه فلسفه و علم را تدوین کند، اسطوره ها را ساخت. به دو تعریف زیر درباره اسطوره دقت بفرمایید:
اول – «اسطوره» (myth) داستانی است راجع به موجودات، کارها یا رویدادهای فوق طبیعی، حاوی برخی عقیده های مردمِ باستانی درباره پدیده های طبیعی و تاریخی؛ مانند: پیدایش جهان، جانوران، گیاهان، کوهها یا قوم ها، ملت ها و کشورها.
دوم – اسطوره ها داستانهایی هستند که به توصیف خدایان و دیگر موجودات فرازمینی می پردازند که ممکن است با انسانها نیز در رابطه باشند. و مقصود از آنها غالباً تبیین چگونگی امور جهان، طبیعت، و تاریخِ انسان بوده است.
می بینیم که در هر دو تعریف، محور اصلی اسطوره، توصیف و تبیین جهان است.
بسیاری از اندیشه های فلسفی را می توان در اسطوره ها یافت.
برخی از مهمترین اساطیر باستان و خدایانشان عبارت اند از: مصر: اُزیریس (Osiris)، یونان: زئوس (Zeus) ، روم: ژوپیتر (Jupiter) ، هند: برهما (Brahma)، اساطیر اقوام اسکاندیناوی و ژرمن: اودین (Odin) / وُدِن (Woden).
شاهنامه فردوسی دربرگیرندۀ سه دورۀ اساطیری، پهلوانی و تاریخی است. دورۀ اساطیری از عهد کیومرث تا ظهور فریدون، دورۀ پهلوانی از قیام کاوه تا قتل رستم و دورۀ تاریخی از عهد دارای دارایان تا هجوم تازیان و مرگ یزدگرد سوم است.
بخش اساطیری شاهنامه ادوار شش پادشاه را در بر می گیرد: کیومرث، هوشنگ، طهمورث، جمشید، ضحاک و فریدون.
مسعود تلخابی