لغت نامه فلسفی

فاضل تونی، محمدحسین (تون ۱۲۵۱ـ تهران ۱۳۳۹ش): حقيقت وجود گاه به معناى مصداق مقابل مفهوم است، و در اين صورت از آن به منشأ آثار و طارد عدم تعبير مى ‏شود. حقيقت وجود به معناى مذكور، حقيقت واحده‏ اى است كه داراى مراتب مختلفه مى ‏باشد؛ مرتبه ‏اى از آن …

انتقاد، اهانت، سرزنش،… را با بردباری تحمل کردن. لذت بردن از کیفر. به دنبال درد و رنج و بیماری و بدبختی رفتن. به کم مایگی و حقارت و خطای خود اعتراف کردن. بدون مقاومت تسلیم پیشامدها بودن. منبع: فرهنگ علوم رفتاری؛ علی اکبر شعاری نژاد / 1

[ولادت و تحصیلات] قطب العارفين و قدوة السالكين و اسوة الحكماء و المتألهين، محمّد بن على بن محمّد، معروف به محى الدين عربى‏[1]، …. نسبش به حاتم طايى‏ مى ‏رسد، و ولادتش در سال پانصد و شصت هجرى در شهر مُرْسِيه- به ضم ميم، و سكون را، و كسر سين، …

از عارفان و صوفیان ایرانی. در قره‌‌مان (قرامان) واقع در ترکیه به‌دنیا آمد. علوم رسمی را کسب کرد و آن‌گاه به تحصیل عرفان نظری پرداخت. چندین سال در محضر عبدالرزاق کاشانی به‌ سر برد و فصوص ‌الحکم را از همو آموخت. از سکونت چندساله‌اش در اطراف تبریز و قونیه خبر …

دانشمندانى كه فكر را مادى محض مى ‏دانند و با تعبيرات مختلف «ساخته مغز»، «اثر فعل و انفعال جزء ماده و جزء مغز»، «عكس العمل تأثير خارج در اعصاب و نخاع»، «تبديل كميت به كيفيت»، «عكسبردارى مغز از خارج»، «ترشحات مغز» تفسير نموده و بالاخره «اثر مادى ماده» معرفى مى‏ …

شمول نسبت چیزی است در تمام زمانها و اوقات چه آنکه ممتنع الانفکاک از موضوع باشد، مانند حکم به اینکه «هر انسانی حیوان است» و یا ممتنع الانفکاک نباشد مانند حکم به آنکه «هر فلکی متحرک است علی الدوام» که در قسم اول انفکاک حیوانیت از انسان ممکن نیست، و …

[اگر] ادبيات را، به معنى اعم آن مورد مطالعه قرار دهيم، و از جنبه خاص آن صرف نظر كنيم، طبعا بايد همه آثار فكرى يك ملت را به هر لهجه و زبان و در هر موضوع و مطلبى باشد در نظر بگيريم. به اين ترتيب ادبيات يك ملت در ادوار …

از ميان ملتهاى قديم جهان كمتر ملتى مانند ايرانيان داراى سابقه ممتد ادبى و آثار مختلف دل ‏انگيز به لهجه‏ هاى گوناگونست. از قديمترين اثر ادبى ايران يعنى گاثاهاى زردشت تا جديدترين آثار جانبخش پارسى، همه‏ جا و هميشه پرتو روح خلاق و انديشه تابناك ايرانى آشكار و هويداست. مجموع …

مراد از علوم عقليه (ذهنيه- حكميه- علوم اوائل) تمام علوميست كه با تعقّل و استدلال سروكار داشته باشد و آنها عبارتند از همه انواع حكمت و اصول و فروع هريك از چهار علم الهى و طبيعى و رياضى و اخلاق و مقدّمه آنها يعنى علم منطق، كه آنها را بحكمت …

اثير الدين ابهرى فضل (يا مفضل) بن عمر- ابهرى سمرقندى، از اكابر علماى معقول كه در منطق و حكمت يدى طولى داشته و تأليفات او: 1 – ايساغوجى. 2 – الزبدة. 3 – قال اقول كه شرح كتاب ايساغوجى بوده و بارها در هند چاپ شده. 4 – الكشف. 5 …