فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
شِفاء (یا: کتاب الشفاء) مهم ترین و جامع ترین کتاب ابن سینا است.
این اثر کلان‌ترین اثر موجود در حکمت نظری و به ویژه منطق به شمار می رود، و مشتمل بر چهار کتاب است:
۱. منطق، شامل نُه فن: مدخل، مقولات، باری‌ارمیناس (عبارت)، قیاس، برهان، جدل، سفسطه، خطابه، شعر.
۲. طبیعیات، شامل هشت فن: سماع طبیعی، سماء و عالم، کون و فساد، آثار علوی، علل اکوان، نفس، نبات، و طبایع حیوان.
۳. ریاضیات (تعلیمیات)، شامل چهار فن: هندسه، مجسطی (هیئت)، حساب، و موسیقی.
۴. الهیات، شامل ده مقاله: تعریف فلسفه و مباحث وجود؛ جوهر و اقسام آن؛ عرض و اقسام آن؛ حدوث و قدم و قوه و فعل؛ امور عامه، علل و غایات؛ وحدت و کثرت؛ شناسایی مبدأ اول؛ صدور کثرات از مبدأ اول؛ و بالاخره اشارۀ اجمالی به مبدأ و معاد، نبوت، پیدایش مدینه و امامت.
صفدی در صفحه 250 جلد 12 “الوافی بالوفیات” گوید: «سزاوار است این کتابِ “قانون”، “شفاء” نامیده شود، زیرا در طب و علاج امراض است، و کتاب “شفاء” قانون نامیده شود، زیرا در آن علوم چهارگانه حکمت قرار دارد، و”قانون” امر کلیی است که بر جمیع جزئیات آن شیئ منطبق می شود.»
گویی ابن سینا با این نامگذاری فلسفه را مایه رهایی از امراض می داند. صلاح ساختار ذهنی انسان، ساختار جسمی او را به سامان می کند. وقتی ذهن و جسم آدمی به سامان گشت، جامعه به صلاح خواهد آمد. در جامعه صالح آفاتی نظیر بیماری به غایت اندک خواهد بود. بنابر این “فلسفه” از دو سو “شفاء” است. صدور این تسمیه از بزرگترین طبیب دنیای کهن، قابلِ تأمل تر است.
مسعود تلخابی