فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
لغت نامه دهخدا (1377):
کمونیزم. [ک ُ مو / م ُ] (فرانسوی، اِ) کمونیسم. مسلک و طریقه ٔ اشتراکی. شیوعیه. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). نظام و مکتبی اجتماعی و مخالف رژیم سرمایه داری است. نخستین مرحله ٔ کمونیزم جامعه ٔ سوسیالیسم است که زمینه ٔ اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و اخلاقی و ورود به مرحله ٔ کمونیزم را آماده می سازد. کمونیزم به شکل آرزو وآرمان از دوره های باستان ایجاد شده. در اجتماع ابتدایی ابزار ساده در مالکیت خصوصی نبوده و بهره کشی انسان از انسان پیدا نشده بود. در آن اجتماع، گروههای چندتنی به طور دسته جمعی و مشترک با هم شکار می کردند وبه جمع آوری خوراک می پرداختند و در یک جا می زیستند. این اجتماع جای خود را به جامعه ٔ بردگی داد. تئوری کمونیزم از کتاب «جمهوریت» افلاطون و «اوتوپی» توماس مورو و «سرزمین خورشید» کامپانلا و «مجموعه ٔ قوانین طبیعت» مورلی و «کتاب انقلاب» بابوف منشاء گرفت. در قرن 19 م. رابرت آون شکل کمونیستی به خصوصی در محیط کار خود بین کارگران برقرار کرد. در تاریخ نیز کم و بیش پیشوایانی با نظریه ٔکمابیش کمونیستی پیدا شده و خواسته اند تحول کمونیستی را حتی در اجتماع ملوک الطوایفی به وجود آورند که نمونه ٔ بارز آن را به عنوان «جنبش مزدک» می توان در دوره ٔ ساسانی دید. در دوران پیشرفت صنعت، کمونیزم از شکل آرزو و آرمان به شکل علمی درآمد. کمونیزم علمی ازسال 40 قرن نوزدهم میلادی – هنگامی که مبارزات طبقاتی بین کارگران و سرمایه داران در کشورهای اروپا درگرفت – به میان آمد. مارکس و انگلز دو بنیانگذار نخستین سوسیالیسم و کمونیسم علمی هستند. آنان به همکاری هم «بیانیه ٔ حزب کمونیست» را نشر دادند. کارل مارکس در کتاب «سرمایه» و انگلز در کتابهای «آنتی دورینگ»، «سوسیالیسم آرمانی و سوسیالیسم علمی» و دیگر کتابها و نوشته هایشان پایه های سوسیالیسم و کمونیزم علمی را ریختند. بنابراین مارکس و انگلز پایه گذاران و لنین تکامل دهنده ٔ آن در شرایط دوران امپریالیسم می باشد. سه رکن اساسی کمونیزم عبارتند از: 1 – فلسفه ٔ ماتریالیسم 2 – اقتصاد 3 – جامعه شناسی. در فلسفه ٔ ماتریالیسم تکامل ماده و جهان مادی بحث می شود و تکامل آن مورد تحقیق قرار می گیرد. این قسمت از فلسفه ٔ ماتریالیسم به «ماتریالیسم فلسفی» موسوم است. تطبیق ماتریالیسم فلسفی را در جامعه «ماتریالیسم تاریخی» می نامند و هر دو را با هم «ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی» می خوانند، زیرا منطق فلسفه ٔ ماتریالیستی مبتنی بر اصول دیالکتیک می باشد. مارکس در کتاب «سرمایه» کمونیزم را «فرمانروایی حقیقی آزادی» نامیده. شعار اساسی جامعه ٔ کمونیستی «از هر کس به اندازه ٔ استعدادش و به هر کس به اندازه ٔ احتیاجش» می باشد. کمونیستها معتقدند که نظام سرمایه داری و امپریالیسم تغییر پیدا می کند و در مرحله ٔ اول جای آن را سوسیالیسم و در مرحله ٔ بعدی کمونیزم می گیرد. همگانی شدن کار، تمرکز و مالکیت مشترک وسایل و ابزار تولید پایه های مادی و ضروری برقراری سوسیالیسم است و از لحاظ اداره ٔ امور دولتی دیکتاتوری پرولتاریا را در این مرحله ضروری و اجباری می دانند. پیروان این مسلک بر آنند که در مرحله ٔکمونیزم همه گونه فرق و امتیازات طبقاتی افراد انسان از یکدیگر، از جمله امتیاز در دانش، امتیاز بین شهرو ده و یا دهقانان و کارگران و روشنفکران جامعه ٔ سوسیالیستی هم از بین می رود. (از فرهنگ فارسی معین).
