فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
ملاصدرا در آثار خود از “فضیلة وجود” سخن گفته است. ابن منظور در لسان العرب می گوید: “فضل” و “فضیلت” معروف اند. ضد “نقص” و “نقیصه” اند. چنانکه “فضیلة” به معنی مزیت و فزونی است، “نقیصة” به معنی کمی و کاستی و ضعف است. وقتی از “فضیلت وجود” سخن می گوییم، ناگزیر در برابر آن “نقیصت وجود” هم مطرح می شود. منظور از “فضیلت وجود” فزونی و زیادی و فراوانی و شدت آنست، و منظور از “نقیصت وجود” کمی و کاستی و ضعف آن.
وجودات یا فاضل اند یا ناقص. این تمایز هم به صورت نسبی مطرح می شود، هم به صورت مطلق.
واجب الوجود، علی الاطلاق وجود فاضل است، و هیولی علی الاطلاق وجود ناقص.
مراتب میان این دو نسبت به مرتبه بالای خود، ناقص، و نسبت به مرتبه پایین خود فاضل اند.
اما این سؤال مطرح می شود که فضیلتِ وجود و نقیصت آن به چه چیزی آشکار می گردد؟
ملاصدرا در ذیلِ تفسیر آیه 81 سوره یس به این پرسش پاسخ داده است. وی در آنجا می گوید:
… و “فضیلت وجود” به [این امور] آشکار می شود:
الف – کثرت ترتب آثار حسنه.
ب – وفور خیرات لازم.
ج – بدائع منافع دائم.
و فضیلت موجودات سماوی بر موجودات عنصری، به بزرگی جثه و زیادی مقدار نیست، بلکه به فضیلت وجود است: کثرت آثار و انوار، قوام صنعت و دوام خلقت، استواری جوهر و ثبات وجود، خالص بودن صورت از آفات و کدورت، [و خالص بودن صورت] از طریان ضد، و چیزی که ذات و صفات را فاسد کند، [و از میان بردارد.]
کزیده از مباحث کلاسهای شرح اسفار ملاصدرا؛ مدرس: مسعود تلخابی
