خانه / دین و ادیان / داستان ابراهیم در کتاب های آسمانی و اصالت تاریخی آن

داستان ابراهیم در کتاب های آسمانی و اصالت تاریخی آن

مقدمه: داستان ابراهیم در کتاب های آسمانی
تورات، انجیل و قرآن، از ابراهیم سخن گفته اند. در تورات در سفر پیدایش از “ابراهیم سخن گفته شده است.[1]در عهد جدید نیز از ابراهیم در ۷۲ موضع یاد شده و نسب عیسی مسیح از طریق اسحاق با ۳۹ واسطه (متی، ۱: ۱-۷) یا ۵۴ واسطه (لوقا، ۳: ۲۴-۲۵) به وی متصل شده است. [2]

نامِ ابراهيم در 69 مورد از قرآن، ذكر شده است، و در 25 سوره سخن از وى به ميان آمده است.[3]

1 – اصالت تاریخی[4] و خاستگاه های داستان ابراهیم
معادل کلمه “اصالت تاریخی”، در زبان انگلیسی، (Historicity) است. منظور از این اصطلاح، وضعیت و حالت تاریخی بودنِ یک نقل و حکایت است، در برابر اسطوره و افسانه.
دورانِ حیاتِ ابراهیم و اسحاق و یعقوب را “عصر پدرسالاران”[5] می گویند. طبق روایاتِ سِفرِ پیدایشِ تورات، بخش های 12 تا 50، عصر پدرسالاری، عصرِ سه پدرسالارِ کتابِ مقدس، یعنی: ابراهیم، ​​اسحاق و یعقوب است. این فصل‌ها همچنین شامل تاریخِ یوسف است، اگرچه یوسف یکی از پدرسالاران نیست.
این سؤال برای دانشمندان مطرح بوده است، که آیا گزارش های مربوط به این دوران، اصالت تاریخی دارد؟ یانه؟
در دوره های اخیر مطالعاتی راجع به این سؤال صورت گرفته است. این مطالعات را، می توان به سه دوره تقسیم کرد:
دوره اول: اوایل و اواسط قرن بیستم. در این دوران، باستان شناسان برجسته ای مانند “ویلیام اف آلبرایت”[6] و دانشمندانِ کتابِ مقدس، مانند “آلبرشت آلت”[7] معتقد بودند که “پدرسالاران”[8] و “مادرسالاران”[9] یا افراد واقعی هستند یا ترکیبات قابل باوری از افرادی هستند که در “عصر پدرسالاری”[10] یعنی هزاره دوم قبل از میلاد زندگی می کردند.
دوره دوم: اواخر قرن بیستم:  در دهه 1970، استدلال های جدیدی در مورد گذشته اسرائیل و متون کتاب مقدس، این دیدگاه ها را به چالش کشید.
این دیدگاه ها و استدلال‌ها را می‌توان در آراء دو تن دید:
توماس ال. تامپسون[11]جان ون سِتِرز[12]تامپسون، در کتابِ «اصالت تاریخیِ روایت‌های پدرسالارانه»[13] (1974)
و سِتِرز در کتابِ «آبراهام در تاریخ و سنت»[14] (1975) به آنها پرداختند.
تامپسون، یک “محقق ادبی”[15] بود. وی، استدلال خود را بر اساس باستان شناسی و متون باستانی استوار کرد.
او بر این اعتقاد بود که شواهد قانع کننده ای وجود ندارد که پدرسالاران در هزاره دوم پیش از میلاد زندگی می‌کردند، و اشاره کرد که چگونه برخی از متون کتاب مقدس شرایط و نگرانی‌های هزاره اول را منعکس می‌کنند.
“سِتِرز” هم داستان‌های پدرسالارانه را بررسی کرد. وی [چنین] استدلال کرد که “نام”، “محیط اجتماعی”[16] و پیام‌های آن‌ها به شدت حاکی از آن است که آنها ساخته‌های “عصر آهن”[17] هستند.[18]
دوره سوم: آغاز قرن بیست و یکم: با آغاز این قرن، باستان شناسان امید خود را برای بازیابی هر زمینه ای که ابراهیم، ​​اسحاق یا یعقوب را به چهره های تاریخی معتبر تبدیل می کرد، از دست داده بودند.[19]

2 – تفاوتِ نگاه تاریخ با نگاه کتاب های آسمانی
موضوعِ تاریخ، زندگی انسان هاست. مورخ می کوشد، تا زندگی انسان ها را ثبت و ضبط کند. “زندگی انسان ها”، بسیار گسترده است؛ از این رو ثبت و ضبط همه آنها مقدور نیست. هم تعداد انسان ها زیاد است، و هم تعداد حوادث. بنابرین، مورخ، تنها قادر است، برخی از این زندگی ها و حوادث را ثبت کند. به این ترتیب، ناخودآگاه در ذهن مورخ، زندگی هایی که مهم انگاشته می شوند، و حوادثی که اهمیت، تلقی می شوند، ثبت می گردند.
این اهمیت، از یکسو، به ذهن مورخان وابسته است، و از سوی دیگر به نگاه اصحاب قدرت، و چشمداشت های آنان.
در اینجا، این سؤال پیش می آید، که اگر قرار باشد، خداوند زندگی انسان ها و حوداث مربوط به آنها را به شیوه مورخان گزارش کند، -یعنی آنها را به صورت انتخابی و گزینشی نقل کند – همان هایی را نقل می کند، که مورخان نقل کرده اند؟
می دانیم که بخش بزرگی از تعالیمِ کتاب هایِ آسمانی، درباره زندگی انسان های پیشین است. در حدیثی، در توصیف قرآن آمده است: «فِي الْقُرْآنِ نَبَأُ مَا قَبْلَكُمْ وَ خَبَرُ مَا بَعْدَكُمْ وَ حُكْمُ مَا بَيْنَكُمْ.»[20]نقل های موجود در کتاب های آسمانی، گواهی می دهد که این گونه نیست.
آنچه در ذهنِ مورخ، مهم تلقی می شود، و آنچه مطامعِ اصحاب قدرت را بیشتر برآورده می کند، چیزهایی نیستند که مقصود خداوند هم باشند، و در علمِ خداوند از دیگر حوادث مهم تر تلقی شوند. شاید تاریخ به “یوسف” و “زندگی او” اهمیت نداده است. ابراهیم را مهم نیانگاشته است، موسی و عیسی را بزرگ نپنداشته است، لوط را ندیده است. آنچه در منظر خداوند، مهم دانسته می شود، با آنچه در نگاهِ بشر، با اهمیت تلقی می شود، یکسان نیست. شاید، تفاوت های گزارش های تاریخی، با گزارش های کتاب های آسمانی، به این سبب باشد.

پی نوشت ها:
[1] – تفسیر عهد عتیق؛ جان مک آرتور
[2] – دایرة المعارف بزرگ اسلامی؛ ابراهیم
[3] – تفسير نمونه / ‏1، 446
[4] – Historicity
[5] – patriarchal age
[6] – William F. Albright
[7] – Albrecht Alt
[8] – patriarchs
[9] – matriarchs
[10] – patriarchal age
[11] – Thomas L. Thompson
[12] – John Van Seters
[13] – The Historicity of the Patriarchal Narratives
[14] – Abraham in History and Tradition
[15] – literary scholar
[16] – social milieu
[17] – Iron Age
[18] – Ska, Jean Louis (2009). The Exegesis of the Pentateuch: Exegetical Studies and Basic Questions. Mohr Siebeck
[19] – McNutt, Paula M. (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press.
[20] – عيون الحكم و المواعظ (لليثي) / 355

  مسعود تلخابی

همچنین ببینید

حافظ و سهروردی (1)

از شمن‌های آسیای مرکزی و آلتایی تا اهالی کاهونا در اقیانوس آرام و بومیان قاره‌های …

یک دیدگاه

  1. سهیلا اسلامی

    ???

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *