فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
ژان پیاژه (1933) تئوری معروفی درباره رشد شناختی دارد. این تئوری بیان می کند که بسیاری از کودکان قبل از سن 11 یا 12 سالگی قادر به تفکر فلسفی نیستند. به گفته پیاژه این به خاطر این است که قبل از این زمان کودکان قادر به «تفکر درباره تفکر» نیستند. «تفکر درباره تفکر» نوعی از تفکر سطح بالاست که تفکر فلسفی را مشخص می کند. این سطح «عملکرد رسمی» رشد شناختی، شامل استدلال قیاسی درباره رابطه ها می شود. استدلال قیاسی درباره رابطه ها مثل: «نسبت دوچرخه به فرمان دوچرخه مثل نسبت کشتی است به سکان کشتی؛ «مکانیزم هدایت» در این مثال یک نوع رابطه مشابه است». با این وجود تحقیقات روان شناسی مستحکمی اظهار می کنند که پیاژه به طور جدی توانایی های شناختی کودکان را دست کم می گیرد. فیلسوفی به نام «گرث متیوس» پا را فراتر می گذارد و بیان می کند که پیاژه در مشاهده بروز تفکر فلسفی کودکانی که تحت مطالعه او بودند، شکست خورده است. «متیوس» (1980) تعدادی از نمونه های های لذت بخش حیرت فلسفی کودکان کم سن و سال را مثال می زند:
«تیم» (حدودا شش ساله) هنگامی که مشغول لیس زدن دیگچه بوده، می پرسد «پدر ما چگونه می توانیم مطمئن شویم که همه چیز یک رویا نیست؟».
«جردن» (پنج ساله) هنگامی که شبی در حال رفتن به رختخواب در ساعت هشت بود، می پرسد «اگر من ساعت هشت شب به رختخواب بروم و ساعت هفت صبح بیدار شوم، واقعا چگونه می توانم بفهمم که عقربه کوچک ساعت فقط یک بار دور زده است؟»
«آیا باید تمام شب بالای سر آن بایستم و نظاره گر باشم؟ اگر حتی یک مدت کوتاه اطراف را نگاه کنم، شاید عقربه دو بار دور بزند.»
«جان ادگار» چهار ساله که برخاستن، ارتفاع گرفتن و ناپدید شدن هواپیما در دوردست را دیده بود، اولین پرواز خود با هواپیما را تجربه کرد. وقتی هواپیما صعودش متوقف شد و نشانه کمربند ایمنی خاموش شد، جان ادگار رو به پدرش کرد و با تن صدای خفیف اما حیران و مبهوت گفت: «اشیاء در حقیقت در این بالا کوچک تر نمی شوند».
«متیوس» بسیاری از مثال های خود را از دوستانش که از علاقه او به تفکر فلسفی کودکان اطلاع داشتند، حکایت می کند. مواجهه بزرگسالان با چنین مثال هایی غیر معمول نیست.
منبع: دایرة المعارف فلسفی استنفورد؛ مدخل فلسفه برای کودکان.
مترجم: سهیلا جعفری
