فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
گاهی در تعریف عدل می گویند: إعطاء كلَّ ذي حقٍّ حقَّه. و در توضیح “حَقَّه” آورده اند: حَظَّه و نَصِیبَه. منظور از حظّ و نصیب، بهره و سهم است.
حظ و نصیب انسانها چه چیزی هایی است؟ طبیعی است؟ یا قراردادی؟
حظ و نصیب گاهی قلمروِ توانایی ها و کنش های آدمی است، مانند تحصیل، خرید و فروش. برخی اوقات اموالی است که به او تعلق می گیرد، مانند اموال عمومی و مزد. گاه موقعیت هایی است که باید برای او فراهم شود، مانند رفاه و امنیت. زمانی احوالی است که می بایست در او حاصل شود، مانند آرامش و خوشبختی و سلامتی….
برای رسیدن به عدل دو قدم لازم است:
اول: شناخت بهره ها و نصیب های انسان.
دوم: اعطاء آن بهره ها و نصیب ها و محافظت از آنها.
یک از کارهای پسندیده بشر در دوران اخیر تلاش برای شناخت این حقوق (بهره ها و نصیب ها) است.
منع و بازداشتن انسان ها از حقوقشان “ظلم” می باشد. زیربنای جامعه مطلوب “عدل” است.
بازدیدم که ظالمان بودند
در جهان هفته‌ای نیاسودند
زانکه او ظالم و مسلمان بود
خلق، عاجز، خدای ناخشنود
چشم دل بازکن زروی یقین
ظلم حجاج (و) عدل کسری بین
این یکی کافر و پسندیده
وین مسلمان ولی نکوهیده
ظلم از هرکه هست نیک،بد است
وانکه ار ظالم است نیک بد است
هر کجا عدل روی بنمودست
نعمت اندر جهان بیفزودست
هر کجا ظلم رخت افکنده است
مملکت را زبیخ برکنده است
عدل بازوی شه قوی دارد
قامت ملک مستوی دارد
(سنایی)
مسعود تلخابی