فلسفه أولی

تحلیل پدیدارها، به “ماهیت” و “وجود”، بنیادی ترین تحلیلِ متافیزیک و فلسفه اولی است. شما در همه بخش های متافیزیک این تحلیل را مشاهده می کنید. به ویژه، در فلسفه صدرایی رنگ و بوی محسوس تری به خود می گیرد. کتاب، خودکار، مداد، خرما، چایی و همه پدیدارها به دو …

جهان، مملوّ از پدیدار های گوناگون است. این پدیدار ها، ماهیت هایِ موجودی هستند، که جهان ما را شکل داده اند. به این معنی که می توانیم درباره هریک از آنها جمله ای بسازیم و بگوییم: «این موجود است.» مانندِ «خورشید، موجود است.» «نور، موجود است.»، «فوتون، موجود است.»، «فوتون، …

عدد، کمیتِ منفصل است. فیلسوفان، کمیت را به دو قسمِ متصل و منفصل تقسیم می کنند. “خط”، “سطح”، “جسم تعلیمی” (حجم) و “زمان”، کمیت متصل اند، و “عدد” کمیت منفصل. ابن سینا در تعریف عدد می گفت: «عدد، مجموعه ایی مرکب از واحدهاست.»[1] طبق این تعریف، “یک”، جزء اعداد نمی …

آزمایشی، با نامِ “آزمایشِ دوشکاف یانگ”[1] وجود دارد. در این آزمایش رویداد عجیبی اتفاق می افتد. این آزمایش به این ترتیب انجام می گیرد: تفنگ نوری، یک “فوتون نور” را به سمت دو شکاف شلیک می کند. وقتی یک فوتون به شکاف ها می رسد، به طرز عجیبی، همزمان از …

معنی لغوی و دقیقِ کلمه دازاین (dasein)، در زبان آلمانی، “وجود” (existence) و “بودن” (being) است. این کلمه، در اصل از دو جزء ترکیب شده است: جزء اول: دا (da) که از کلمه دار (dar) در زبان “آلمانی بالای باستان”[1] گرفته شده است و به معنی “آنجا” (there) و “اینجا” …

برخی از دانشمندانِ مسلمان، به وجود “نفس یا روح مجرد” در انسان اعتقادی نداشتند. شیخ طوسی (م 460) در ذیل آیات 12 تا 16 سوره مؤمنون، می نویسد: «در این آیه دلالتی است بر اینکه انسان همین جسمی است که مشاهده می کنیم، زیرا او از نطفه ای خلق شده …

شرح اسفار ملاصدرا جلسه هفدهم تاریخ: 95/02/05 مدرس: مسعود تلخابی در فلسفه اسلامی از “حقیقت” صحبت می کنند و معتقدند که “حقیقت” وجود دارد. البته با تعبیر های خاص و توضیحاتی که باید به تدریج با آنها آشنا شویم. [پرسش های مختلفی در این زمینه مطرح می شود؟] چه چیزی …

ملاصدرا، در تفسیرِ خویش ذیل آیه نخست سوره فاتحه، یعنی، آیه بسملة، درباره رحمت سخن می گوید. آنگاه به کیفیتِ اطلاق این اسم و اسماء بر خداوند سخن می گوید. وی می گوید: “رحمت”، در لغت، به معنی تعطف و حُنُوّ [یعنی مهربانی کردن] است. زهدان را، از آن رو …

1 – هویت ممکن الوجود هر ممکنی، با نظر به ذاتش، چه ازلی باشد، چه حادث، لاشیئ صرف است. پس چون برای او “شیئیت” و “کون خارجی” و “حقیقتِ خارجیِ متأصل” حاصل آمد، [او موجود می شود.] ثبوتِ هیچ کدام از این امور، [یعنی “شیئیت” و “کون خارجی” و “حقیقتِ …

“مساوَقت”، در لغت، به معنی معیت و همراهی در سَیر و رفتن است. به گونه ای که هر یک از روندگان در جنب و کنار دیگری حرکت کند. این کلمه در اصطلاح به دو معنی اطلاق می شود: معنی اول، تساوی منطقی است، و معنی دوم ترادف به حَسَبِ مفهوم. …