خانه / لغت نامه فلسفی / لغت نامه: دوام

لغت نامه: دوام

شمول نسبت چیزی است در تمام زمانها و اوقات چه آنکه ممتنع الانفکاک از موضوع باشد، مانند حکم به اینکه «هر انسانی حیوان است» و یا ممتنع الانفکاک نباشد مانند حکم به آنکه «هر فلکی متحرک است علی الدوام» که در قسم اول انفکاک حیوانیت از انسان ممکن نیست، و در قسم دوم انفکاک حرکت از فلک ممکن است و بنابراین دوام اعم از ضرورت است.
منبع: لغت نامه دهخدا؛ دوام

******

دوام: در منطق قديم، در مبحث قضايا، قضيه را از جنبه ‏هاى مختلف تقسيماتى مى‏ نمودند و از جمله تقسيم قضيه بود به حسب «جهت» يعنى كيفيت ارتباط محمول به موضوع، و از اين لحاظ، قضيه اقسام مختلفى پيدا مى ‏كرد…از جمله آن قضايا قضيه «دائمه» است يعنى آن قضيه ‏اى كه در وى حكم شده است به ثبوت محمول از براى موضوع دائماً و ابداً، مثل مواردى كه محمول خاصيت لا ينفكّ موضوع است و قدما براى مثال حركت فلك را ذكر مى ‏كردند اما پيروان صدر المتألهين كه به حركت جوهرى قائل بودند چون جسم فلكى را كه موضوع حركت دورى فلك است به همراه همه اجسام ديگر متغير و متحرك به حركت جوهرى ذاتى مى‏ دانستند از اين رو توضيح مى‏ دادند كه موضوع «حركت فلكى» جسم مطلق آن است نه جسم خاص آن (رجوع شود به منظومه منطق سبزوارى در باب بيان عرض لازم و عرض مفارق).
ماترياليسم ديالكتيك مى ‏گويد:
«از منطق جامد (منطق قديم) اعتقاد به ضرورى و دائمى بودن، به نتايج غلط مى ‏رساند زيرا هر مفهومى جزئى از طبيعت و تحت تأثير تمام اجزاء ديگر طبيعت است و اجزاء طبيعت دائماً در تغيير و تبديل مى‏ باشند، پس مفاهيم دائماً در حال تكاپو و تغيير مى ‏باشند، پس هيچ مفهوم جامدى وجود ندارد.»
و نيز مى ‏گويد:
«قضايايى كه در ذهن ما پيدا مى‏ شود چون تصوير يكى از ارتباطاتى است كه اجزاء طبيعت با يكديگر دارند و آن ارتباطات آن به آن در تغيير مى ‏باشند پس هيچ قضيه دائمى وجود ندارد و مخصوصاً اعتقاد به ضرورى و دائمى در منطق جامد انسان را به نتايج غلط مى ‏رساند.»
چنانكه ملاحظه مى‏ فرماييد خود ماترياليست ها بدون آنكه توجه داشته باشند، به دائمى بودن بعضى قضايا (ماده دائماً در حركت است) معترفند. در منطق قديم نيز بعضى از قضايا را دائمى مى ‏دانستند نه تمام قضايا را.
منبع: اصول فلسفه و روش رئالیسم (پاورقی)

همچنین ببینید

حافظ و سهروردی (1)

از شمن‌های آسیای مرکزی و آلتایی تا اهالی کاهونا در اقیانوس آرام و بومیان قاره‌های …

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *