فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
وقتی مکتب و مذهبی از استدلال باز می ماند، به جعل و نقل خوارق عادات می پردازد. خوارق عادات، اموری است که وقوع آنها عادتاً میسر نیست، و مُحال می نماید، مانندِ “راه رفتن روی آب”، “معلق شدن در هوا”، “درمان کردن مریض صعب العلاج با روش های غیر معمول”، “کنش ها و واکنش های میت” و امثال اینها. ما هم می پنداریم که حقیقت همنشین خوارق عادات است. غافل از اینکه خوارق عادات از اشرار هم صادر می شود.
اصحاب کلام خوارق عادت را چنین تقسیم کرده اند: «خارق العاده یا از [دست] مسلمان آشکار می شود، یا از [دست] کافر. نوع نخست، خود بر دو قسم است: یا از عوام مسلمانان صادر می گردد، یا از خواص آنان. آنچه از عوام صادر می شود، [معمولا چیزهایی است که] برای رهاندن ایشان، از بلاها و سختی هاست. این قسم را “معونت” می گویند. قسم دوم که از خواص صادر می شود، خود به دو گونه است: یا مقرون به دعوی نبوت است؛ در این حالت “معجزه” نام دارد، یا پیوسته با دعوی نبوت نیست؛ در این صورت اگر از نبی باشد، موسوم به “ارهاص” است، و اگر از غیر نبی باشد، موسوم به “کرامت”. اما نوع دوم که از کافر صادر می گردد، خود بر دو گونه است: یا موافق با ادعای اوست، یا موافق با ادعای او نیست. در صورت نخست به آن “استدراج” می گویند، در صورت دوم “اهانت”.»[1]
بنابرین، خوارق عادات به تنهایی هیچ دلالتی بر درستی و نادرستی نخواهند داشت. “درستی و نادرستی” و “حق و باطل” به شیوه دیگری شناخته می شوند.
پی نوشت ها:
[1] – جامع العلوم في اصطلاحات الفنون الملقب بدستور العلماء، قاضى عبد النبى احمد نگرى/ 2 ، 71 ، بيروت، چاپ: دوم، 1975م.
مسعود تلخابی