چه کارهایی خوب است؟ چه کارهایی بد است؟ چگونه می توان تفاوتِ خوب و بد را تشخیص داد؟ معنای صواب یا خوب‌ بودن چیست؟ چه عاملی موجب صحت اعمالِ صحیح می‌شود؟ آیا خوب و بد برای همه یکسان است؟ منازعات پیرامون پرسش‌های اخلاقی چگونه حل می‌شوند؟ چگونه باید تصمیمات سختی …

فخر رازی، کتابِ “المباحث المشرقیه” را به سه فصل اصلی تقسیم کرده است. او از هر فصل تعبیر به “کتاب” می کند. وی در مقدمه “المباحث المشرقیه” چنین آورده است: «انا رتبنا هذا المجموع على ثلاث كُتُب.» [ما این مجموعه را در سه کتاب ترتیب دادیم و تنظیم کردیم.] کتاب …

آیا پیدایش “ماده زنده” از “ماده غیر زنده” بدون فاعلیت یک موجود هوشمند ممکن است؟ “برهان حیات” امکانِ چنین پیدایشی را نفی می کند، و حیات را محصول یک مهندسی دقیق و معنا دار می داند. از این برهان تقریرهای مختلفی می توان ارائه داد. یکی از آنها مبتنی بر …

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، معروف به “ملاصدرا”، و “صدرالمتألهين”، فیلسوف بزرگ ایرانی است. او در اواخر قرن دهم هجری در شیراز متولد شد، و در سال 1050 در بصره فوت کرد. وی در جوانی به اصفهان رفت، و نزد میر محمد باقر، مشهور به میرداماد حکمت آموخت. علوم شرعی …

به نظر هایدگر “وجود” موضوع اصلی فلسفه بوده است. اما پس از فلاسفه پیشاسقراطی در مابعدالطبیعۀ سنتی و از افلاطون به بعد به بوتۀ فراموشی سپرده شد. در این دوره انحطاط، به‌ جای وجود، اوصاف موجود یعنی وجود مقیّد به قیود ماهوی، موضوع فلسفه قرار گرفته است. به نظر او، …

کلمه “دین” در زبان اوستایی به صورت دئنا (daena) به کار رفته است. گویا تنها اثر بازمانده از زبان اوستایی، اوستا کتاب مقدس زردشتیان است. دئنا از مصدر اوستایی da- (شناختن و اندیشیدن) آمده که برابر است، با ریشه dhi- در سانسكريت. دئنا در اوستا به چهار معنی به کار …

“ارزشِ اخلاقی” (moral value) با چه معیاری تعیین می گردد؟ فایده‌گرایی/اصالت سود (utilitarianism) در پاسخ به این سؤال، از این آموزه سخن می گوید که آنچه سودمند باشد نیک است و، در نتیجه، ارزشِ اخلاقیِ هر عملی با سودمندی نتیجه‌اش تعیین می‌شود. اصطلاح «فایده‌گرایی» به ‌نحو مشخص‌تر به این گزاره …

انسانها بیشتر عمرشان را در گروهها زندگی می کنند؛ آنها به عنوان اعضای خانواده، ساکنان یک محله یا شهر، اعضای یک گروه خاص اجتماعی یا اقتصادی و یا مذهبی و قومی نیز به عنوان شهروندان یک ملت با یکدیگر رابطه دارند. انسانها حتی اگر خودشان هم آگاه نباشند که اعضای …

کتاب “هستی و زمان”، تألیف مارتین هایدگر (۱۸۸۹ـ۱۹۷۶)، در سال 1927 به آلمانی در سالنامۀ فلسفه و مطالعات پدیده‌شناختی منتشر شد. مسألۀ محوری این کتاب، پرسش از معنای هستی است. همان پرسشی که ذهن فیلسوفان را از نخستین سپیده‌دمِ فلسفه تاکنون به خود مشغول داشته است. اما هایدگر رویکرد متفاوتی …

کلمه «دین» میان زبانهای «هند و ایرانی» و «سامی» و «عیلامی» و «ارمنی» مشترک است. زبانهای «هند و ایرانی» از شاخه زبانهای «هند و اروپایی» است. این کلمه در زبان های اوستایی و پارسی باستان و پهلوی و فارسی دری و سانسکریت وجود داشته است. کلمه دین در زبان اوستایی …