خانه / قلمرو های فلسفه / معرفت شناسی (صفحه 5)

معرفت شناسی

سؤال / پرسش

برای انسان در سطح گسترده ای مسأله طرح می شود. سؤال، از ابهامات موجود در یک شیئ بر می خیزد. سنخ این ابهامات قابل احصاء است. می توان آنها را شمرد. وقتی با یک شیئ مبهمی مواجه می شویم می توانیم بپرسیم: این چیست؟ / آیا هست؟ بدین معنی که …

ادامه نوشته »

جهان / عالم؛ کلمه عالم

«عالَم» اسم جمع است، و مفردی از لفظش ندارد. جمع آن «عالمين» می آید. در مبدأ اشتقاق این کلمه دو قول وجود دارد: قول اول: مشتق از عِلم (دانایی) است. مبتنی بر این مبدأ اشتقاق، کلمه «عالم» را می شود چند گونه معنی کرد: الف – فیض کاشانی می گوید: …

ادامه نوشته »

وحی؛ پدیده وحی: تصویرها و ابهام ها

ابن فارس (م 395) در تببین کلمه وحی می نویسد: «الْوَاوُ وَ الْحَاءُ وَ الْحَرْفُ الْمُعْتَلُّ: أَصْلٌ يَدُلُّ عَلَى إِلْقَاءِ عِلْمٍ فِي إِخْفَاءٍ أَوْ غَيْرِهِ إِلَى غَيْرِكَ.» [معنی اصلی وحی عبارتست از: القاء علم به صورتِ پنهانی یا غیر پنهان به دیگری.] آنگاه معانی فرعی آن را بر می شمارد …

ادامه نوشته »

سوگیری‌های شناختی (cognitive biases)

اغلبِ خطاهای ذهنی به صورت ناخودآگاه صورت می گیرد. برای درمان این خطاها نخست باید آنها را به عرصه خودآگاه آورد. “سوگیری های شناختی” از جمله خطاهای ذهنی هستند که بیشتر روندی ناخودآگاه دارند، و ذهن را از ادراک و قضاوت درست باز می دارند. سوگیری‌های شناختی (cognitive biases) را …

ادامه نوشته »

سکستوس امپیریکوس (Sextus Empiricus)

در اواخر قرن دوم و قرن سوم، سکستوس امپیریکوس (Sextus Empiricus) آراء سوفسطائیان و شکاکیت پیرهونی را از نو زنده کرد. محل و تاریخ زندگیش به صورت دقیق معلوم نیست. محتملا پزشك شاغلی بود، وابسته به مکتب تجربی. او ادعا می کرد که مرض ها را می فهمد و معالجه …

ادامه نوشته »

معرفت از دیدگاه ابن عربی

«عالِم» کسی را می گویند که متصف به علم و معرفت است. عالم از اسماء حسنی هم است. برخی در تعریف این وصف خداوند نگاشته اند: «الذی لا یخفى علیه شیء.» گاهی آنکه می داند، به خود می داند، نه به سببیت غیر خود، و گاهی آگاهی را به سبب …

ادامه نوشته »

رابط مغز و رایانه (BCI)

“رابط مغز و رایانه” (BCI) یک سیستم مبتنی بر “رایانه” است. این سیستم، سیگنال های مغزی را به دست می آورد. آنگاه آنها را تجزیه و تحلیل می کند. سپس به دستوراتی تبدیل می کند که به دستگاه خروجی منتقل می شوند تا عملکرد مطلوبی را انجام دهند. (BCI) مخفف …

ادامه نوشته »

خرافات

بخشی از محتوای ذهنی بیشتر افراد را “خرافات” تشکیل می دهد. منظور از “خرافات” چیست؟ “خرافه” (superstition) را به صورت های مختلفی تعریف کرده اند: الف – “خرافه” باوری است که حوادث خاصی را به شیوه ای غیر عقلانی و غیرمستدل و غیر علمی توضیح می دهد. این تعریف سه …

ادامه نوشته »

آفانتازیا (aphantasia)

“آفانتازیا” (aphantasia) یکی از توانایی ها ذهنی ما تصور اداراکات بصری سابق است. غروب خورشید را در یک اقیانوس تصور کنید. افق دور دست و عظیم، یک درخشش، به رنگ نارنجی و صورتی، در سراسر آسمان گسترده است. مرغان دریایی در حال پرواز هستند و شن های ساحل انگشتان پا …

ادامه نوشته »

تجربه ذهنی

منظور از “تجربه ذهنی” (Mental experience) «قدرت تعقل» (intellect) و «هوشیاری» (consciousness) است. «قدرت تعقل» (intellect) در برابر:‏ غريزه‌ يا درونراند (t‏c‏n‏i‏t‏s‏n‏i‏) و احساس‌ (g‏n‏i‏l‏e‏e‏f‏) قرار می گیرد. این تجربه ذهنی آمیزه ای از «تفکر»، «ادراک»، «حافظه»، «هیجان»، «اراده»، «تخیل» و «فرایندهای ناخودآگاه شناختی» (unconscious cognitive processes) است. این اصطلاح …

ادامه نوشته »