خانه / قلمرو های فلسفه / تاریخ فلسفه / الشواهد الربوبیة فی‌ المناهج ‌‌السلوکیه

الشواهد الربوبیة فی‌ المناهج ‌‌السلوکیه

“الشواهد الربوبیة فی‌ المناهج ‌‌السلوکیه” پس از اسفار از مهم ترین آثار ملاصدرا به شمار می رود.
این کتاب از یک مقدمه و پنج “مشهد” ترکیب یافته است.
مقدمه کتاب با این عبارت آغاز می شود: «بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله الذي تجلى لقلوب العارفين بأسرار المبدء و المعاد و جعل نور معرفته نتيجه إيجاد الأرواح و الأجساد.» [به نام خداوند بخشنده مهربان ستایش مخصوص خداوندی است که با اسرار مبدء و معاد به قلوب عارفان تجلی نمود، و نور معرفت خویش را نتیجه ایجاد ارواح و اجساد قرار داد.] ملاصدرا در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: «قسم به جان خود، مطالبی که در این کتاب تحریر یافته، انواری است ملکوتی که در آسمان قدس و ولایت و دست های گشوده از علم و معرفت می درخشید، دست هایی که نزدیک است باب نبوت را بکوبند و از آن دریچه حکمت و ایقان و معرفت الهی حکایت کنند.»
فصل های اصلی کتاب، “مشهد” نام گذاری شده است. هر “مشهد” بر چند شاهد و هر شاهد بر چند اشراق تقسیم شده است‌. عنوان مباحث مشاهد پنجگانه عبارتند از:
مشهد اول: در امور عامه: المشهد الأول فيما يفتقر إليه في جميع العلوم من المعاني العامة. [مشهد نخست درباره چیزهایی است که در همه علوم بدان نیاز است. آن چیزها معانی عامه، یا امور عامه می باشند.] مشهد دوم در الهیات به ‌معنی‌ اخص: المشهد الثاني في وجوده تعالى و إنشائه النشأة الآخرة و الأولى‏. [مشهد دوم درباره وجود خداوند متعالی است. در این مشهد از انشاء و آفرینش او سخن به میان می آید. خداوند “نشأة اولی” و “نشأة آخرة” را ایجاد کرده است.] مشهد سوم در معاد: المشهد الثالث في النظر المختص بعلم المعاد. [مشهد سوم در نظر مختص به علم معاد است.] مشهد چهارم در حشر جسمانی: المشهد الرابع في إثبات الحشر الجسماني و ما وعده الشارع و أوعد عليه من القبر و البعث و الجنة و النار و غير ذلك‏. [مشهد چهارم در اثبات حشر جسمانی است. در این مشهد آنچه شارع اسلام بندگان را بدان وعده و نوید داده و چیزهایی که از آنها بر حذر داشته اثبات می گردد، مانند قبر و بعث و بهشت و آتش و غیر آنها. ] مشهد پنجم در نبوات و ولایات: المشهد الخامس في النبوات و الولايات. [مشهد پنجم در نبوات و ولایات.] آنچه از این کتاب در دست است تا اشراق نهم از شاهد دوم از مشهد پنجم است. این اشراق آخرین مبحث کتاب است: الإشراق التاسع في أن النبوة و الرسالة منقطعتان عن وجه الأرض كما قاله خاتم الرسل. [اشراق نهم در اینکه نبوت و رسالت از روی زمین منقطع شده اند، چنانکه خاتم پیامبران (ص) فرموده است.]‏
ملاصدرا در این اثر چون دیگر آثار خویش کوشیده است تا میان فلسفه‌های اشراق و مشاء ارتباط و دوستی برقرار کند. او در این کتاب به آراءِ کسانی چون محی‌الدین عربی، صدرالدین قونوی، جلال‌الدین رومی و شیخ اشراق نیز پرداخته است.
این اثر پیش از نگارش شرح منظومه سبزواری، همواره به‌ عنوان مدخل اسفار و فهم مباحث مطرح ‌نشده در آن، چون نبوات، مورد توجه بود. حواشی و تعلیقاتِ گوناگونی بر این کتاب نوشته‌اند، از جمله حاشیه مبسوط سبزواری، تعلیقه محمدرضا قمشه‌ای و تعلیقه مدرس زنوزی.
دو ترجمه دقیق قدیمی و چاپ‌نشده از آن به قلم شیخ ابوالقاسم یزدی و ملا احمد اردکانی موجود است. ترجمه امروزین آن به قلم جواد مصلح است (تهران، ۱۳۶۶ش).
تصحیح انتقادی این کتاب به‌ همراه حواشی سبزواری، به‌ دست جلال‌الدین آشتیانی انجام شده است (مشهد، ۱۳۴۶ش).

مسعود تلخابی

همچنین ببینید

حافظ و سهروردی (1)

از شمن‌های آسیای مرکزی و آلتایی تا اهالی کاهونا در اقیانوس آرام و بومیان قاره‌های …

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *