قلمرو های فلسفه

کتابِ “دنیای سوفی”، اثر یوستین گُردر، نویسنده نروژی است. “دنیای سوفی“، رمانی درباره تاریخ فلسفه است. می‌توان با خواندن آن، از تاریخ فلسفه و سخن های مهم فیلسوفان بزرگ آگاهی یافت. داستانِ مندرج در این کتاب، متناسب با رویدادها و آراء رایج در هر دوره تاریخی و فلسفی پیش می …

عدد، کمیتِ منفصل است. فیلسوفان، کمیت را به دو قسمِ متصل و منفصل تقسیم می کنند. “خط”، “سطح”، “جسم تعلیمی” (حجم) و “زمان”، کمیت متصل اند، و “عدد” کمیت منفصل. ابن سینا در تعریف عدد می گفت: «عدد، مجموعه ایی مرکب از واحدهاست.»[1] طبق این تعریف، “یک”، جزء اعداد نمی …

بالندگی و رشدِ خرد و اندیشه، بدون “آزادی” ناممکن است. آزادی یک “حق” است؛ حق انجام دادن یا گفتن آنچه می خواهیم، بدون اینکه کسی مانع شود. “آزادی”، اختیار داشتن برای زندگی است، همانطور که انتخاب می کنیم، بدون هیچ محدودیتی از ناحیه “حکومت” یا “قدرت های دیگر”. برای این …

آزمایشی، با نامِ “آزمایشِ دوشکاف یانگ”[1] وجود دارد. در این آزمایش رویداد عجیبی اتفاق می افتد. این آزمایش به این ترتیب انجام می گیرد: تفنگ نوری، یک “فوتون نور” را به سمت دو شکاف شلیک می کند. وقتی یک فوتون به شکاف ها می رسد، به طرز عجیبی، همزمان از …

“خودآگاهی”[1]، از موضوع های میان رشته است. “فلسفه”، “روانشناسی”، “علوم اعصاب”، “علوم شناختی” درباره آن کاوش می کنند. به تازگی پژوهشی درباره “خودآگاهی نوزدان”، با نامِ “خودآگاهی در گهواره”[2] صورت گرفته است. این پژوهش، کار مشترکی است میان فیلسوفان و عصب شناسان. «گروهی که این پژوهش را انجام دادند، مجموعه …

معنی لغوی و دقیقِ کلمه دازاین (dasein)، در زبان آلمانی، “وجود” (existence) و “بودن” (being) است. این کلمه، در اصل از دو جزء ترکیب شده است: جزء اول: دا (da) که از کلمه دار (dar) در زبان “آلمانی بالای باستان”[1] گرفته شده است و به معنی “آنجا” (there) و “اینجا” …

«هر جا که کلام نتواند پیش رود، موسیقی آغاز می شود.»[1] این جمله را از “هاینریش هاینه” نقل کرده اند. یعنی “موسیقی” از جایی شروع می شود که زبان به پایان می رسد. “موسیقی”، افکار و عواطفی را بیان می کند که گفتار نمی تواند آنها را آشکار کند. معانی …

کریم مجتهدی، از استادان فلسفه در ایران، صبح دوشنبه ۲۴ دی به دلیل سکته و کهولت سن در ۹۳ سالگی درگذشت. وی در 1 شهریور ۱۳۰۹شمسی در تبریز زاده شد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش، گذراند. سپس با خانواده به تهران آمد و دیپلم متوسطه گرفت. در ۱۸سالگی عازم فرانسه …

«گذشته و آينده دو عدم است و ما بين دو نيستی كه سرحد دو دنياست، دمی را كه زنده ايم دريابيم! استفاده بكنيم و در استفاده شتاب بكنيم.»[1] مُفادِ این گزاره در چند جا از رباعیات خیام انعکاس یافته است. برای نمونه در جایی می گوید: از دی که گذشت …

“فلسفه غرب”، بخشی از فرهنگ و تمدن غربی است. “فرهنگ غربی”[1] که با نام‌های “تمدن غربی”[2]، “تمدن اروپایی”[3]، “فرهنگ غرب”[4] یا “جامعه غربی”[5] نیز شناخته می‌شود، اصطلاحِ عامّ و فراگیری است که به میراث‌های متنوع و گوناگون جهان غرب اشاره دارد. این میراث ها، شاملِ “هنجارهای اجتماعی”[6]، “ارزش‌های اخلاقی”[7]، “آداب …