فلسفه أولی

ابن سینا این برهان را در نمط چهارم اشارات با تفصیل تقریر کرده است.[1] مُحَصَّل این تقریر طبق نقل مدرس آشتیانی چنین است: الف – تردیدی در وجود “موجودٍ مَا[2]” (موجود به صورت مبهم نه موجود خاص) نیست. (لاشک فی وجود موجودٍ ما)[3] انسان ها را بر دو گونه می …

ذهن انسان طی فرایند “تجرید”[1] و “تعمیم”[2]، مفاهیم “عام” و “کلی” را می سازد. مبتنی بر همین دو سازوکار مفاهیم اعمّ (کلی تر) را از مفاهیم عام استخراج می کند. ذهن، این روند را تا آنجا پیش می برد، که به عام ترین مفهوم یا مفاهیم برسد. عام ترین مفهومی که در ذهن …

کلمه “سورپرایز”[1] در سه معنی به کار می رود: الف – رویداد، خبر و … که غیرمنتظره است یا به طور ناگهانی اتفاق می افتد. ب – احساسی[2] که ناشی از وقوع یک حادثه ناگهانی یا غیرمنتظره است. ج – به کاربردن روش هایی که باعث احساس تعجب می شود. …

جهان در یک پویایی مدام است. جهان در سیلان و حرکت است. هر حرکتی نیازمند محرک فاعلی و محرک غایی است. سبزواری می گوید: نیاز به محرک فاعلی آشکار است.[1]ایشان می نویسند: برای هر حرکتی طلبی وجود دارد. این طلب [از دو حال خارج نیست:] ارادی، غیر ارادی. حرکات ارادی …

نظر در “حق” سهل و ممتنع است. از جهتی سهل و آسان است، و از جهتی دیگر دشوار. چرا این گونه است؟ دلیل صعوبت و دشواری آن اینست: کسی از مردم قادر نیست که حق را چنان که سزاوار است بشناسد. انسان نمی تواند در شناخت حق به بلوغ و …

نخستین عبارتِ کتابِ “مابعد الطبیعةِ” ارسطو، موافق نقل ابن رشد در “تفسیر مابعدالطبیعة” اینست: «ان النظر فى الحق …» مبتنی بر این عبارت فلسفه دو رکن دارد: رکن اول: نظر که کارِ برخاسته از “ناظر” است. رکن دوم: حقّ. “نظر” به معنی نگریستن و اندیشیدن است. منظور از “نظر در …

“حکمت اشراق” یک نظام فکری بر پایه “نور” است. منظور از نظام فکری مجموعه اندیشه های مرتبط به هم است که می خواهد جهان را تبیین کند. 1 – تقسیم اشیاء جهان بر دو قسم: نور / ظلمت] اشياء عالم بر دو قسم اند: الف – آنچه در حقیقت ذاتش …

آیا اعتقاد به این گزاره که «خدا وجود دارد» تغییری در زندگی انسان ها ایجاد می کند؟ برخی گمان کرده اند که اعتقاد به این گزاره یا تصدیق آن هیچ تغییری در زندگی من ایجاد نخواهد کرد. در پاسخ به این سؤال باید گفت که هیچ گزاره ای نیست که …

“الإشارات و التنبیهات” تألیف شیخ الرئیس ابوعلی سینا (م 428) است. حاجی خلیفه در کشف الظنون در توصیف این کتاب می نویسد: «آن کتابی است با حجم اندک و علم بسیار. فهم آن دشوار است. کلام صاحبان خرد را در بر دارد. گزارشی است برای نکته های شگفت، و فوائد …

سه گروه به صورت منظم و مرتب و نظام مند درباره خداوند سخن گفته اند: اصحاب ادیان، اصحاب عرفان، اصحاب فلسفه. فلسفه را از زمانهایِ بسیار دور جنبه خداشناسی بوده است. فلسفه چه به وسیله یونانی ها و چه از طریق قوم اندیشمند دیگر، آراء کثیری راجع به وجود و …