خانه / تعلیم و تربیت / سه ساحت نیهیلیسم 

سه ساحت نیهیلیسم 

نیهیلیسم همیشه به مثابه ی یک جریان فلسفی ظاهر نمی شود گاهی اوقات  هم فقط یک حس است که مدتی می ماند، و بعد محو می‌ شود. حالت سومی هم هست که به آن وضعیت نیهیلیستی می گویند. پرسش این است که این سه ساحت چه نسبتی با هم دارند؟ چگونه می توان تشخیص دادکه یک فرد گرفتار و فرومانده در نیهیلیسم دچار چه نوع نیهیلیسمی شده است؟

[1 – نیهیلیسم فلسفی]
از نوع نخست نیهیلیسم شروع می کنیم. نیهیلیسم فلسفی، یک نوع نگرش یا رویکرد به هستی است. فردی که به جهان نیهیلیستی می نگرد مسأله آغاز و انجام‌ جهان برایش پوچ و بی معنی است و به هیچ نوعی از نظامندی وجودی هم باورندارد. بنیاد هستی در نظر او یک ‌ضرورت نیست بلکه  یک تصادف است. نیچه بیش از هر فیلسوفی با تئوری «خدا مرده است» نیهیلیسم فلسفی را آشکار کرده است. درجهان عرب ابوالعلای معری و در ایران گهگاه خیام و هدایت همین نوع رویکرد را دنبال می کردند.

[2 – نیهیلیسم حسی]
نیهیلیسم همیشه بنیادِ فلسفی ندارد. گاهی اوقات فقط یک حس است و یا یک حالت که مثل ابری ذهن و ضمیرِ آدمی را فرا می گیرد و بعد از لحظاتی هم  محو می شود. گاهی غروب خورشید یا گوش دادن به یک موسیقی حزن انگیز یا استماع یک شعر یا خاطره ی تلخ و تراژیک حس نیهیلیستی  در آدمی پدید می آورد. این حس معمولا با یک حس خوب و طرب انگیز دیگر برطرف می شود.

[3 – نیهیلیسم موقعیتی]
نوع سوم نیهیلیسم مبتنی است بر یک موقعیت. موقعیت یا وضعیت نیهیلیستی معمولا ابژکتیو است. بحران های اقتصادی و جنگ ها و شورش های بی حاصل و استبدادورزی طولانی مدت و شکست ها ی مکرر، موقعیت و وضعیت نیهیلیستی پدید می آورند. اگر این  نوع موقعیت ها استمرار پیدا کنند نیهیلیسم  موقعیتی هم استمرار پیدا می کند.

[4 – درمان نیهیلیسم]
نیهیلیسم فلسفی را نمی توان با دارو  یا روان کاوی درمان کرد. نوع دیگری از فلسفه باید جایگزین و جانشین این فلسفه شود تا نگرش نیهیلیستی فرد  هم تغییرکند. نیهیلیسم موقعیتی نیز با تغییر موقعیت و وضعیت هایی که مولد نیهیلیسم هستند  تغییر و تحول می یابند. حس نیهیلیستی ناپایدار است اصالت ندارد، ولی اگر تکرار شود یا مستدام و مستمر شود  یا اشتداد یابد ممکن است به یک فاجعه منتهی شود.

  مجتبی بشردوست

 

همچنین ببینید

حافظ و سهروردی (1)

از شمن‌های آسیای مرکزی و آلتایی تا اهالی کاهونا در اقیانوس آرام و بومیان قاره‌های …

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *