خانه / علوم شناختی

علوم شناختی

مسأله روح و نفس مجرد؟!

برخی از دانشمندانِ مسلمان، به وجود “نفس یا روح مجرد” در انسان اعتقادی نداشتند. شیخ طوسی (م 460) در ذیل آیات 12 تا 16 سوره مؤمنون، می نویسد: «در این آیه دلالتی است بر اینکه انسان همین جسمی است که مشاهده می کنیم، زیرا او از نطفه ای خلق شده …

ادامه نوشته »

دانش هوش گیاهی

“دانشِ هوشِ گیاهی”[1] تفحصی عمیق و پیچیده، در “هوش گیاهان”[2] است. “هوش”[3] را معمولا ترکیبی از چند توانایی مختلف در نظر می گیرند. درکِ دنیای اطراف، توانایی برای واکنش نشان دادن به آن، داشتن حافظه، تواناییِ برقراری ارتباط، ارتباطاتِ اجتماعی، و داشتنِ مغزی که این توانایی ها را ایجاد و …

ادامه نوشته »

تاریخچه مبحثِ “وجودِ رابطی”

گویا اصطلاح “وجودِ رابطی”، در آثارِ متقدمین نبوده است. این اصطلاح، از زمانِ شریف جرجانی (م 816) متداول شده است. ریشه های پیدایش این اصطلاح را در “تجرید الإعتقاد” خواجه نصیر می توان یافت. 1 – نصیرالدین طوسی، ابوجعفر محمد (طوس ۵۹۷ـ کاظمین ۶۷۲) خواجه نصیر در مبحثِ “موادّ ثلاثِ” …

ادامه نوشته »

چرا شفیعی نقد نمی شود؟

ارسطو می گفت افلاطون را دوست دارم اما حقیقت را بیشتر. همو بود که دیدگاههای فکری و فلسفی استادش افلاطون را  به نقد و چالش کشید. چنین قولی از ارسطو بیانگر فرهنگی است که پویایی غرب را ضمانت کرد.  گو این که غرب گوهر نقد را در ساختار خود درونی …

ادامه نوشته »

هوش گیاهان؛ مقایسه انسان و برنج

دانشمندان به وسیله توالی دی ان ای انسان ها به 26 هزار ژن دست پیدا کرده اند. مشکل اینجاست که چند سال بعد، دانشمندان، ژن های برنج را توالی یابی کردند و  به 50 هزار ژن، رسیدند. این مسأله، به گونه ای، مُوجبِ ترس و وحشت شد. بسیاری از زیست …

ادامه نوشته »

هوش گیاهان؛ درخت اقاقیا (آکاسیا)

مقدمه: درخت اقاقیا “اَقاقیا” یا “آکاسیا”[1] گروه بزرگی از گیاهان درختچه[2] ای و درختی است. این گروه، “درختان خاردارِ[3] ساوانا[4]ی افریقا” و “درخت صمغ عربی”[5] و “اقاقیای سنگال”[6] در شمال آفریقا، و چندین گونه در امریکای شمالی، جنوب غربی ایالات متحده، و مکزیک را دربر می‌گیرد. اقاقیاها از ویژگی های …

ادامه نوشته »

روش علمی؛ حدس ها و ابطال ها / ابطال گرایی (Falsifiability) – دیدگاه کارل پوپر –

مقدمه: دانشمندان در قلمروه هایِ پژوهشیِ خود، فرضیه ها و نظریه های علمی، ارائه می کنند. در ابتدا، آنها امیدوارند که فرضیه یا نظریه آنها درست باشد، اما آنان و سایر دانشمندان از روش علمی، برای اثبات نادرستی آن استفاده خواهند کرد. فرضیه ها و نظریه ها، زمانی به “علمی” …

ادامه نوشته »

بررسی واژه شناختی کلمه “فحص”

مقدمه: کلمه “فحص” در گفته ها و نوشته های علمی و فلسفی بسیار به کار می رود. دانستن معنی آن، ما را در فهم روش کار فیلسوفان و دانشمندان کمک می کند. این کلمه دو معنی دارد. یک اصلی و اولی و دیگری ثانوی. معنی نخستین آن کندن و کاویدن …

ادامه نوشته »

تحلیل عقلی طلسم (دیدگاه فخر رازی)

1 – تعریف طلسم “طلسم” را به صورت های مختلف و متقارب به هم تعریف کرده اند. به تعریف های زیر توجه فرمایید: الف – شیئی که معتقدند خوش شانسی می آورد، یا صاحبش را از آسیب در امان نگه می دارد.[1] ب – شیئی که تصور می شود دارای …

ادامه نوشته »

محتوای ذهن (“علم” و “غیر علم”)

علم چیست؟ محتوای ذهن انسان ها چه چیزهایی است؟ در ذهن انسان ها چه چیزهایی وجود دارد؟ منطقیین[1] می گویند. در ذهن انسان ها دو گونه محتوی هست[2]: الف – تصورات، مانند تصور ماه، درخت، سنگ و … ب – تصدیقات، مانند: ماه کروی است. برگ سبز است. و … …

ادامه نوشته »