فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
طباطبایی، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۱ـ قم ۱۳۶۰ش):
كسانى را كه يك نحوه واقعيت خارج اثبات مى كنند نبايد در صف ايده آليست ها قرار داده سوفسطى شمرد چنانكه:
(1) بعضى واقعيت را از خواص اجسام به جز خواص هندسى نفى كرده و همه را ساخته ذهن مى دانند (چنانكه دكارت مى گويد خواص هندسى اجسام، موجود و خواص غير هندسى كه «خواص ثانوى» ناميده مانند رنگ و بوى و مزه و كيفيات ديگر، موهوم و ساخته هاى ذهن می باشند).
(2) جمعى جسم و خواص جسم را انكار نموده و عالم را مجرد از ماده مى دانند.
(3) جمعى مكان را موهوم مى دانند.
(4) جمعى زمان را.
(5) جمعى زمان و مكان را.
اين عقايد اگر چه عموما پوچ و بى پايه مى باشند و «فلسفه» پرده از روى آنها برداشته و بطلان هر يك را مانند آفتاب روشن نموده، ولى چون ارباب اين عقايد، جهان با واقعيتى را معتقدند نمى توان آنها را در ميان سوفسطائيان و تيپ ضدّ علم نام برد.
و همچنين عده ديگرى را از غير فلاسفه كه از غير طريق استدلال سير مى كنند نبايد «ايده آليست» شمرد و با همين ترازو سنجيد، مانند:
(1) دستهاى از عرفا كه راه وصول به حقايق را تنها كشف ذوقى معرفى كردهاند و روش استدلال را منكرند.
(2) گروهى از اصحاب شرايع كه معلومات صحيحه را به معلوماتى كه از طريق وحى آسمانى و اديان انبياء و رسل اخذ مى شود محدود مى سازند. همچنين طايفه ديگر از فلاسفه كه عالم را به حسب روش علمى از دو سنخ مختلف مادى و مجرد مؤلّف دانسته و به حسب روش عملى به تنزّه از عالم مادى فانى و ارتقاء و انجذاب به عالم عقلى باقى دعوت مى كنند، چنانكه از امثال «هرمس و بليناس و فيثاغورس و افلاطون و افلوطين» نقل كرده اند. (اصول فلسفه و روش رئالیسم)
