حکیم سبزواری در بحث “مساوقتِ وجود و شیئیت” اسفار، حاشیه ای دارد که حاوی نکته های ارزشمندی است. به همین خاطر نتوانستم از ذکر آن صرفِ نظر کنم. ایشان می گویند: اگر منظور از شیئ، “المشیئُ وجودُهُ” باشد، [اگر در کتابهای شما حاشیه سبزواری درج شده است، و به جایِ …

قرآن، خود را «أحسن الحدیث» خوانده است. این تعبیر در یک جا از قرآن آمده است:  اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا … (زمر/23) [خداوند بهترين سخن را نازل کرد، کتابی که آياتش همانند يکديگر است …] «أحسن الحدیث» به معنی «نيكوتر حديث» است.[1] «حدیث» به معنی «سخن» است. خداوند …

قرآن مصدق است. -وصف “مصدق”، در حدود هفده جا از قرآن، برای قرآن، آمده است. یکی از آنها، در آیه 41 سوره بقره است: وَ آمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ وَ لا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِرٍ بِهِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلاً وَ إِيَّايَ فَاتَّقُونِ (بقره: 41) (وَ آمِنُوا) …

شیخ طریحی “فتنه” را این گونه تعریف می کند: «بلاءٌ و مِحْنةٌ» [بلاء، یعنی همّ و غمّ. مصیبتی که بر انسان فرو می آید. “محنت” هم به معنی آفت است.] [اینها را “فتنه” نامیده اند، زیرا جوهره اصلی انسان ها را آشکار می کند.] آنگاه چنین ادامه می دهد: «و …

چون وجودات دارای مراتب اند، ناگزیر برخی بالا و برخی پایین اند. وقتی از مراتب وجود سخن به میان می آید، مفهوم “عُلُوّ” و “سُفْل” هم پدیدار می شود. “عُلُوّ” به معنی “عظمت و بزرگی” و “تجبر و تکبر و خود را بزرگ شمردن” است. “عُلُوّ” و “سُفْل” (مانند فضیلت …

 برخی از اهل لغت، در معنی “اِلْتَبَسَ”، نوشته اند: «الْتَبَسَ الأمْرُ عليه» یعنی «اختلط و أشكل» [یعنی درهم آمیخت و مشکل شد.] برای مثال می گویند: «التبس عليَّ معنى الكلمة فاسْتَعَنْتُ بالمعجم.» [معنی کلمه برای من مشکل و دشوار شد، درهم آمیخت، (ندانستم که معنیش، اینست؟ یا آن؟) به همین …

ملاصدرا در آثار خود از “فضیلة وجود” سخن گفته است. ابن منظور در لسان العرب می گوید: “فضل” و “فضیلت” معروف اند. ضد “نقص” و “نقیصه” اند. چنانکه “فضیلة” به معنی مزیت و فزونی است، “نقیصة” به معنی کمی و کاستی و ضعف است. وقتی از “فضیلت وجود” سخن می …

یکی از جامع ترین آیاتی که در توصیف قرآن وارده شده است، آیه نخست سوره ابراهیم است: كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ (ابراهیم: 1) [قرآن كتابيست كه فرو فرستاده‏ايم ما آن را به سوى تو، تا بيرون آورى مردمان را از تاريكيها به سوى نور.] ظلمات …

بحث از واجب الوجود، در واقع بحث از “وجود” است. بنابرین، این بحث در نظامِ هستی شناسی می گنجد، از این رو اهتمام به شناخت آن، نگرش ما را به هستی عمیق تر و دقیق تر می کند. فیلسوفان، فلسفه اولی را که موضوع بحثش “موجود بما هو موجود” است، …

قرآن، خود را “تبیانا لکلِّ شیئٍ” می داند. در سوره نحل می فرماید: «وَ نَزَّلْنَا عَلَيكَ الْكِتَابَ تِبْيانًا لِكُلِّ شَيءٍ» (نحل: 89) [و ما اين کتاب را بر تو نازل کرديم که بيانگر همه چيز است.] یکی از مصادیق “کل شیئ” خودِ قرآن است. بنابرین تبیین و تعریف قرآن باید …