فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
انسان، در قلمرو انسان شناسی، به تدریج، شناخته می شود. انواع بیماریها و اختلالاتش مشخص می گردد، و راه های درمان و بهبودش تعیین می شود. طُرُقِ ارتقاء علمی و خُلقی و عملیش مشخص می گردد. بنابرین، انسان شناسی، به سه محدوده مرتبط به هم تقسیم می شود:
اول – شناخت انسان
در این محدوده، بدن انسان، تشریح و تعریف می گردد، و کارکرد هریک تعیین می شود، یعنی آناتومی[1] و فیزیولوژی[2]. رفتارهای ذهنی و فیزیکی انسان، احصاء می گردد و هریک به دقت تعریف می شود، و سازوکار صدورش روشن می گردد. احساسات[3] و هیجانات[4] انسان هم در همین محدوده بررسی می شود. هیجان، یک احساس[5] یا کیفیت[6] متمایز هوشیاری است، مانند شادی یا غم، که اهمیت شخصی یک رویداد هیجان‌انگیز را نمایان می‌کند. در دوران مدرن، موضوعِ “هیجان”، بخشی از مطالبِ موردِ بحثِ چندین رشته علمی -زیست شناسی، روانشناسی، روانپزشکی، انسان شناسی و جامعه شناسی- شده است.[7]
دوم – شناخت بیماری ها و اختلالات و درمان آنها
اختلال، یک بیماری یا وضعیت غیر طبیعیِ روانی یا جسمی است که مانع از عملکرد صحیحِ روانی یا کارکردِ بخشی از بدن می شود. بیماری هم در وضعیت بدن حیوان یا گیاه زنده به وجود می آید، و سطح کارایی عملکردهای حیاتی را قطع می کند یا تغییر می دهد. بیماری پاسخ به یکی از امور زیر می باشد:
1 – عوامل محیطی[8]، مانند: سوء تغذیه[9]، مخاطرات صنعتی[10] و آب و هوا[11]
2 – عوامل عفونت زای مخصوص[12]، مانندِ کرم ها، باکتری ها، ویروس ها.
3 – نقص های ذاتی ارگانیسم[13]، مانندِ نابهنجار های مختلف ژنتیکی[14].
4 – ترکیبی از عوامل سه گانه فوق.[15]
سوم – تربیت (ارتقاءِ علمی و خُلقی و عملی)
منظور از تربیت، افزودن بر عملکردهای جسمی و ذهنی و خُلقی است. میان محدوده دوم و سوم، ارتباطاتی وجود دارد. انسان، سیستمی است که اعمال و افعال مخصوصی از او سر می زند. این سیستم گاهی دچار اختلال می شود. این اختلال ها در انسان “بیماری” نامیده می شود. این اختلال، موجبِ نابسامانی در رفتارهای نُرم (norm)[16] او می گردد. بنابر دیدگاهِ انسان شناسی، تربیت، از جایگاهِ عمیقتری آغاز می گردد. انسان شناس، سعی می کند کارهای زیر را به ترتیب، انجام دهد:
الف: افعال و اعمال نُرم سیستم انسانی را شناسایی کند.
ب: مبتنی بر کوشش نخست، افعال و اعمال غیر نُرم شناخته می شوند. این رفتارها به عنوان رفتارهای نادرست شناخته می گردند.
ج: رفتارهای غیر نُرم مبتنی بر اختلال هایی که در سیستم انسانی پدیدار می شود به وجود می آید.
د: اختلال هایِ سیستم انسانی “بیماری” و “مرض” نامیده می شود.
ه: تربیت در مرحله نخست تلاش برای یافتن راهی برای درمان این بیماری هاست. تا در پی آن سیستم انسانی تهی از اختلالات گردد، و رفتارهای نُرم از خود بروز دهد.
و: تربیت، در مرحله دوم، تقویت و تنیمتِ رفتارهای نُرمِ انسانی است.
پی نوشت ها:
[1] – anatomy
[2] – physiology
[3] – feeling
[4] – emotion
[5] – feeling
[6] – quality
[7] – Britannica 2010
[8] – environmental factors
[9] – malnutrition
[10] – industrial hazards
[11] – climate
[12] – specific infective agents
[13] – inherent defects of the organism
[14] – various genetic anomalies
[15] – Webster’s New Third International Unabridged Dictionary
[16] – یک وضعیت یا الگویی از رفتار که معمول یا مورد انتظار است.
مسعود تلخابی
