محمد گلندام، نخستین جامع دیوان حافظ، اولین کسی است که از یک شاعر (حافظ) که به مرگ طبیعی مرده، با صفت “شهید” یاد کرده است. این طرز تلقی عجیب از حافظ البته محمل بحث و فحص نیز بوده است. بعضی از محققان مانند محمد قزوینی توضیحی برای شهید نامیدن حافظ …

چنانچه سخن بندتو کروچه، فیلسوف و زیبایی شناس، ایتالیایی را که می گوید: “تاریخ همیشه معاصر است” را قبول کنیم در این صورت خواننده ی یک متن تاریخی همیشه در تخته بند “زمان حال” است و هیچ گریز و گزیری از علقه ها و دغدغه های متعارف زمان خود نخواهد …

سلطان مسعود بعد از حادثه رود هیرمند_ که تر و تباه از “آن جهان” باز می گردد_ اولین کاری که انجام می دهد پایان دادن به شایعات و اخبار ِ”سخت ناخوشی” بود که شائبه مرگ او را قوت می بخشید. به همین دلیل با وجود جسم زار و فگارش در …

شعر و نثر نو ظهور فارسی در همان طلیعه ظهور (قرون سوم و چهارم) توسط ساختار صلب استبدادی مصادره شد و یکسونگری و انحصارطلبی و انکار حضور دیگری در آن درونی گردید. به گفته محمد مختاری_کسی که معضل استبداد ِساختاری را بررسی می کرد_در اساس، هیچ فرقی بین انوری و …

وقتی مردم فرانسه در تداوم ناآرامی های انقلاب فرانسه در شورشی دیگر، شارل دهم را نیز از سریر سلطنت به زیر کشیدند و به انگلستان تبعیدش کردند، شارل با مشاهده وضعیت خنثای پادشاه انگلیس در تمشیت امور، در نامه ای به برادرش نوشت: “هیزم شکنی در فرانسه را به پادشاهی …

به جستجوی تو بر درگاه کوه می گریم در آستانه دریا و علف… حکایت من با سید حمید نقل کشتی شکستگان و دیدار آشنا بود؛ آشنایی که دیر یافتمش و زود از دست دادم و از این که باید دریغاگوی چنین نازنینی باشم، گُر می گیرم و از لهیب درد …

هر چند که تذکره نویسان معاصر ِخیام _از آنجایی که اقتضای طبیعت تذکره نویسان است_این عالم ژرف اندیش و حیرت زده را با گل و گشادی بسیار متصف به القاب الوان و متنوع از جمله فیلسوف” کرده اند، ولی واقع امر آن است که خیام، هرگز فیلسوف در معنای کلاسیک …

در یادداشت پیشین به اختصار رواقی گری را معرفی کردم. در این یادداشت می خواهم به نقد این جریان بپردازم. گرایش به رواقی گری و رشد  و رواج رواقی گری به شرایط اجتماعی -تاریخی  جوامع نیز بستگی دارد. هر نوع افراط در فردگرایی و یا درون گرایی نشانگر بحران های …

زنون (۲۶۱-۳۳۳ق.م)گویا نخستین فیلسوف رواقی است. بعدها سنکا(Seneca)، موسونیوس روفوس (mousonius Rufus)، اپیکتتوس (Epictetus) و مارکوس آورلیوس (Marcus Aurelius) تفکر رواقی (stoicism) را بیشتر بسط دادند. در تاریخ فلسفه معمولا به سه جریان کلبیون و اپیکوریان (epicurean) و رواقیون کمتر پرداخته می شود. شاید کسانی هم باشند که این سه …

نظریه کنش[1] حوزه‌ای در فلسفه است که در مورد نظریه‌های مربوط به فرایند‌هایی که منجر به حرکات عمدی (ارادی) بدن انسان می‌شوند صحبت می‌کند. برخی فلاسفه می‌پرسند «کنش چیست؟» یا «چه چیزی باعث می‌شود کسی کنشی انجام دهد؟» در این مورد دو نظریه وجود دارند. برخی فلاسفه می‌گویند که کنش …