قلمرو های فلسفه

برخی از اهل لغت “معرفت” و “عرفان” را با “علم” مترادف دانسته اند. ابن سیده می نویسد: «العِرْفانُ: الْعلم.» آنگاه می نویسد: «و ینفصلان بتحدید لَا یلِیق بِهَذَا الْكتاب.» [«علم» و «معرفت» با نگاه دقیق تری از هم جدا می شوند که شرح آن مناسب این کتاب نیست.] ابن منظور …

هویتِ وابسته فعل (verb) گزیده ای از جلسه 20 دروس ادبیات عرب – 19 / 08 / 1394 مدرس: مسعود تلخابی … فعل یک نسبتی به فاعل دارد یعنی ما فعل را بی فاعل نمی توانیم تصور کنیم؛ منظور از این نسبتی که این جا گفته می شود، یک پیوستگی …

وقتی ما کلمه “خوب” را به کار می بریم، چه معنایی را مد نظر داریم؟ به چه چیزی می گوییم “خوب”؟ کلمه “خوب” (good) در چه معانیی به کار می رود؟ در اینجا معانی کلمه (good) [=خوب] را در زبان انگلیسی بررسی می کنیم: اول: چیزی که دارای کیفیت بالا …

علامه طباطبایی در تعریف اسم می نویسد: «الأسم ما یدلُّ به علی الشیئ» [اسم چیزی است که بدان بر چیزی دلالت کنند.] اسم بر دو قسم است: الف – اسمِ متضمنِ معنایِ وصفی؛ برای نمونه گاهی کسی را “خیاط” صدا می زنیم. این اسم علاوه بر دلالت بر ذات بر …

چه کارهایی خوب است؟ چه کارهایی بد است؟ چگونه می توان تفاوتِ خوب و بد را تشخیص داد؟ معنای صواب یا خوب‌ بودن چیست؟ چه عاملی موجب صحت اعمالِ صحیح می‌شود؟ آیا خوب و بد برای همه یکسان است؟ منازعات پیرامون پرسش‌های اخلاقی چگونه حل می‌شوند؟ چگونه باید تصمیمات سختی …

فخر رازی، کتابِ “المباحث المشرقیه” را به سه فصل اصلی تقسیم کرده است. او از هر فصل تعبیر به “کتاب” می کند. وی در مقدمه “المباحث المشرقیه” چنین آورده است: «انا رتبنا هذا المجموع على ثلاث كُتُب.» [ما این مجموعه را در سه کتاب ترتیب دادیم و تنظیم کردیم.] کتاب …

آیا پیدایش “ماده زنده” از “ماده غیر زنده” بدون فاعلیت یک موجود هوشمند ممکن است؟ “برهان حیات” امکانِ چنین پیدایشی را نفی می کند، و حیات را محصول یک مهندسی دقیق و معنا دار می داند. از این برهان تقریرهای مختلفی می توان ارائه داد. یکی از آنها مبتنی بر …

به نظر هایدگر “وجود” موضوع اصلی فلسفه بوده است. اما پس از فلاسفه پیشاسقراطی در مابعدالطبیعۀ سنتی و از افلاطون به بعد به بوتۀ فراموشی سپرده شد. در این دوره انحطاط، به‌ جای وجود، اوصاف موجود یعنی وجود مقیّد به قیود ماهوی، موضوع فلسفه قرار گرفته است. به نظر او، …

“ارزشِ اخلاقی” (moral value) با چه معیاری تعیین می گردد؟ فایده‌گرایی/اصالت سود (utilitarianism) در پاسخ به این سؤال، از این آموزه سخن می گوید که آنچه سودمند باشد نیک است و، در نتیجه، ارزشِ اخلاقیِ هر عملی با سودمندی نتیجه‌اش تعیین می‌شود. اصطلاح «فایده‌گرایی» به ‌نحو مشخص‌تر به این گزاره …

انسانها بیشتر عمرشان را در گروهها زندگی می کنند؛ آنها به عنوان اعضای خانواده، ساکنان یک محله یا شهر، اعضای یک گروه خاص اجتماعی یا اقتصادی و یا مذهبی و قومی نیز به عنوان شهروندان یک ملت با یکدیگر رابطه دارند. انسانها حتی اگر خودشان هم آگاه نباشند که اعضای …