قلمرو های فلسفه

مقدمه: زنانِ بالغ، “چرخه قاعدگی” را به صورت مستمر، در هر ماه، تجربه می کنند. این چرخه‌ معمولاً بین ۲۱ تا ۳۵ روز، با طول متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد، و حدود ۳۰ تا ۴۵ سال ادامه می‌یابد. این فرایندِ طبیعی، اثرات و عوارض گوناگونی را، مانند “نوسانات خلقی” به …

مقدمه: کلمه “فحص” در گفته ها و نوشته های علمی و فلسفی بسیار به کار می رود. دانستن معنی آن، ما را در فهم روش کار فیلسوفان و دانشمندان کمک می کند. این کلمه دو معنی دارد. یک اصلی و اولی و دیگری ثانوی. معنی نخستین آن کندن و کاویدن …

قدما در تعریف “مرض” نوشته اند: « المَرَضُ إظلام الطّبيعة و اضطرابها بعد صَفائها و اعتدالها.»[1] [“مرض” تیرگی طبیعت و اضطراب آنست بعد از آنکه دارای صفاء و اعتدال بود.] از انسان رفتارهای مختلفی سرمی زند. گاهی در صدور این رفتارها نقصان و اختلالی[2] می بینیم. برای مثال یک انسان …

در شاهنامه یک جبرگرایی غلیظی وجود دارد که هیچ ارتباطی با جبرگرایی حاصل از تغلب کلام اشاعره که در دیوان شاعران و عارفان بعد از فردوسی دیده می شود، ندارد. تیره و تبار این سنخ از جبرگرایی به اندیشه زروانی اواخر دوره ساسانی برمی گردد که مطابق آن، دوآلیسم ِزرتشتی …

مقدمه در زنجان، از اواسط قرن سیزدهم هجری تا نیمه دوم قرن چهاردهم حوزه علمیه پر رونقی وجود داشت. در این حوزه، علوم عقلی، در کنار علوم نقلی تدریس و تحصیل می شد. مدرسان برجسته ای، در علوم عقلی، حضور داشتند، و به تربیت شاگردان می پرداختند. از جمله آنها، …

این تقریر را میرزا مهدی آشتیانی[1] آورده است. در وجودِ “حقیقتِ وجود“[2] تردیدی نیست. منظور از “حقیقتِ وجود”، “صِرْفِ وجود”[3] است. “صرفِ وجود” همه آنچه را که از سنخ وجود، و کمالات وجودی است، در بر می گیرد. “صرف وجود” همه آنچه را که از اجانب و غرائب آنست، طرد …

ماجرا از این قرار است؛ ویل دورانت، مورخ و محقق نامدار آمریکایی، در یک روز خنک پاییزی هنگام کار در باغچه خانه اش، با مرد خوش پوشی مواجه می شود که بی مقدمه به او می گوید: آقای فیلسوف! من قصد خودکشی دارم و اگر دلیل قانع کننده ای برای …

ابوالقاسم قشیری (م 465) در تفسیر آیه نخست سوره علق (اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِی خَلَقَ)، در ذیل “خَلَقَ” می گوید: «خَلَقَهُم عَلَى مَا هُمْ بِهِ.»[1] این جمله از چند جزء ترکیب شده است: خَلَقَ، هُمْ، على، ما، هم، ب، ه. “خَلَقَ” فاعلی هم دارد که به خداوند دلالت می کند. …

ابن سینا این برهان را در نمط چهارم اشارات با تفصیل تقریر کرده است.[1] مُحَصَّل این تقریر طبق نقل مدرس آشتیانی چنین است: الف – تردیدی در وجود “موجودٍ مَا[2]” (موجود به صورت مبهم نه موجود خاص) نیست. (لاشک فی وجود موجودٍ ما)[3] انسان ها را بر دو گونه می …

فیلسوفان با فلسفه دو گونه تعامل کرده اند: اول: گاهی فلسفه متداول را که دست به دست و سینه به سینه نقل شده است، و بیشتر فیلسوفان بر آن اتفاق دارند، می خواندند، و می فهمیدند، و آثاری را درباره آنها پدید می آوردند. برای مثال ابن سینا و شیخ …