فلسفه برای همگان
نوشته های مرتبط
وقتی از حوزه فلسفی، یا حوزه علمی، یا حوزه علوم دینی سخن می گوییم، منظور شهر، ناحیه و منطقه ای است که در آنجا روند تعلیم و تعلم فلسفه، علم و دین به شکل معتنابهی گسترش یافته باشد. تعداد کثیری معلم و مدرس و مؤلف و متعلم در آن ناحیه به کارهای علمی و فلسفی و دینی بپردازند.
در طول تاریخ حوزه های فلسفی مختلفی شکل گرفته است. رد پای این حوزه ها را، در این شهر ها می توان جست: آتن، اسکندریه، جندی شاپور، بغداد، غرناطه و اشبیلیه و قرطبه از شهرهای اندلس، نجف، فلورانس، آکسفورد، فرانکفورت، لندن، وین، پاریس، شیراز، اصفهان، تهران، قم، زنجان، سبزوار و ….
در این شهر ها روزگاری فیلسوفان و دانشمندانی حضور داشتند، و طالبان علم و فلسفه در آنها تردد می کردند. اما هیچ کدام از این حوزه ها جاودانه نبوده اند. آغازی داشتند، و پایانی. بنابرین پدیده ای بودند، که چون پدیده های دیگر ذهن کنجکاو انسانی را به تبیین خود فرامی خواندند. ابهامات و پرسش هایی که درباره آنها مطرح می شد، منشأ این کنجکاوی ها به شمار می آمد.
بنیادی ترین پرسش این بود که: چرا در مناطق خاصی در برهه های خاصی چنین حوزه هایی پا می گیرد؟
آیا جغرافیا در پیدایش این حوزه ها نقش دارد؟
آیا آب و هوا دخیل است؟ سیسرون می گفت: «هوای پاکیزه آتن در تیزهوشی مردم آتیک بزرگترین تاثیر را دارد.»
آیا “انباشت ثروت” در آن شهرها مُوجبِ رشد اقتصادی و هنری و علمی و فلسفی می شد؟
آیا تبدیل شدن شهرها به پایگاه های سیاسی اهالی ثروت و علم را جذب می کرد، و مُوجب رونقِ اقتصادی و علمی و فلسفی می شد؟
آیا مردان بزرگ در توسعه علمی و فلسفی شهرها نقش داشتند؟
آیا چنین توسعه های فکری و فرهنگ با “ارتباطات با جوامع دیگر” مربوط است؟
آیا توسعه در ابعاد مختلف، یک مشیت الهی است؟
و ده ها پرسش جزئی تری که در این زمینه می تواند برای یک مورخ و فیلسوف تاریخ مطرح باشد.
مسعود تلخابی
