بایگانی برچسب: فلسفه اولی

مثلثِ حکمت و عقلانیت و حمد (عشق)؛ گزیده ای از مباحث جلسه 4 شرح اسفار ملاصدرا – 1394/08/16 مدرس: مسعود تلخابی حکمت نیازمند عقلانیت است؛ حکمت مبتنی بر عقلانیت شکل می گیرد. عقلانیت، حکمت و حمد مثلثی را به وجود می آورند که اگر یک ضلعش تحقق پیدا نکند، آن …

دو نوع عقلانیت (1)؛ گزیده ای از مباحث جلسه 4 شرح اسفار ملاصدرا – 1394/08/16 مدرس: مسعود تلخابی “عقلانیت” (rationality) به معنی “خردمندی” و “خردگرایی” است. معمولا آن را در برابر پیروی از هیجانات و احساسات قرار می دهند. به دو تعریف “عقلانیت” توجه فرمایید: الف – مبتنی بر عقل …

سفر دوم کتاب اسفار درباره “جواهر و اعراض” (مقولات) است. ملاصدرا بحث درباره “اعراض” را بر بحثِ “جواهر” مقدم می دارد. وی در این زمینه می نویسد: ترتیب طبیعی چنین اقتضا دارد که مباحث مربوط به “جواهر” و مباحث آنها بر مباحثِ اعراض و اقسامشان مقدم گردد. ولی ما بحث …

سفر نخست اسفار در نظر به طبیعت وجود و عوارض ذاتی آن است. ملاصدرا این سفر را در یک مقدمه و ده مرحله به پایان می رساند. مقدمه در تعریف فلسفه و تقسیم نخستین آن است. در این بخش غایت فلسفه و شرف آن نیز مورد بررسی قرار می گیرد. …

در چند آیه از قرآن درباره “وجه الله” (وجه خدا) سخن به میان آمده است: وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَليمٌ (بقره: 115) [مشرق و مشرق و مغرب از آن خداست. پس به هر جاى كه رو كنيد، همان جا “وجه خدا” …

ابن سینا در تبیین منفعت فلسفه اولی می نویسد: «فَمنفعةُ هذَا العلمِ الّذى بيَّنّا وجهَها هى إِفادةُ اليقينِ بمبادىءِ العلومِ الجزئيّةِ، و التَّحققُ لماهيةِ الأُمورِ المشتَركِ فيها، و إِنْ لم تكن مبادىءَ.» [پس منفعت فلسفه كه وجه آن را بيان كرديم، همانا افاده يقين به مبادى علوم جزئی و تحقق …

“فلسفه أولی” را گاهی “علم الهی” و “حکمت الهی” می گویند. برخی نوشته اند: «[الهی] نام یکی از اقسام سه گانه حکمت است، که عبارتند از: ریاضی، طبیعی و الهی.» فارابی می گوید: تمام “علم الهی” در کتاب «مابعد الطبیعه» [ارسطو] آمده است. آنگاه “علم الهی” را به سه بخش …

وصف مشترک انسان با دیگر جانداران در “حیات” و لوازم آن است. از اوصاف فراگیر جانداران «صیانت از ذات» (self-preservation) است. «صیانت از ذات» رفتاری است که بقاء یک موجود زنده را تضمین می کند. آن رفتار، تقریبا در میان تمام موجودات زنده شایع است، و مبدء آن چون غریزه …

گاهی “تعقل” را چنین تعریف می کنند: «ادراک کلیات.» آنچه از تعقل حاصل می شود، “معقول” نام می گیرد. “معقولات” یا “ادراکات کلی” بر دو قسم اند: معقولات اولیه و معقولات ثانویه. “معقولات ثانویه” خود بر دو نوع تقسیم می شوند: الف – معقولات ثانویه منطقی ب – معقولات ثانویه …

فلسفه ٔ أولی کلی ترین دانش است، زیرا از اموری سخن می گوید که اختصاص به موجود خاصی ندارد، بلکه همه موجودات را در بر می گیرد. این امور را گاهی “امور عامه” می نامند. امور عامه شامل مفاهیمی است که عارض موجود مطلق (موجود بما هو موجود) می شود. …