علوم عقلی محض / فلسفه گزیده ای از مباحث جلسه 24 شرح اسفار ملاصدرا- 95/5/10 مدرس: مسعود تلخابی کمال انسان به استکمال قوه نظری و عملی اوست. انسانی کامل است که در قوه نظری که قوه شناخت است و همین طور قوه عملی که درست رفتار کردن است به تکامل …

حکمت متعالیه؛ گزیده ای از مباحث جلسه 1 شرح اسفار ملاصدرا مدرس: مسعود تلخابی فلسفه ملاصدرا به «حکمت متعالیه» نام گذاری شده است. اولین بار «ابن سینا» در «اشارات» که از آخرین کتاب های اوست، در جایی که درباره نفوس فلکی و اجرام سماوی صحبت می کند، می گوید این …

“وجود” در لغت، در چندین معنی به کار می رود: اول – یافتن از مصادر دیگر ماده “و،ج،د”، یعنی “وَجد”، “جِدَة” و “وِجدان” هم در این معنی به کار می روند. ابن درید (م 321) می نویسد: «وَجَدتُ‏ الشي‏ءَ أَجِدُه‏ وِجْدانا» یعنی آن چیز را یافتم، و می یابم. این …

در راهی می رفتیم. ناگهان از بیراهه ای سردرآوردیم. کمی جلوتر که رفتیم، با شیئ بزرگی مواجه شدیم. نظرمان را جلب کرد. بر پایه ای استوانه ای قرار گرفته بود. از سطح زمین حدود دو متر فاصله داشت. چهارگوش بود. نزدیکش شدیم، تا دقیقتر ببینیم. بیشتر که نگاه کردیم، ویژگی …

حُکم در اصطلاحِ فیلسوفان و منطقیین “نسبت‌ دادن چیزی به چیزی دیگر به ایجاب یا سلب” است. شریف جرجانی (م816) در تعریف آن می نویسد: «إسناد أمر إلى آخرَ إيجابا أو سلبا.» بدین ترتیب که محمولی را با رابطۀ مثبت به موضوعی اِسناد دهند یا با استفاده از رابطۀ منفی، …

“فلسفه أولی” را گاهی “علم الهی” و “حکمت الهی” می گویند. برخی نوشته اند: «[الهی] نام یکی از اقسام سه گانه حکمت است، که عبارتند از: ریاضی، طبیعی و الهی.» فارابی می گوید: تمام “علم الهی” در کتاب «مابعد الطبیعه» [ارسطو] آمده است. آنگاه “علم الهی” را به سه بخش …

در جایی بودم. دوستی درباره فردی سخن می راند، و بر سبیلِ طعن می گفت: «او هر آنچه را خوانده باور کرده است.» این سخن مرا در سکوت و حیرت فرو برد. دست کم دو معنی می شد از این استنباط کرد: اول – او هر آنچه را می خواند، …

دانش فقه را به دو طریق می توان با فلسفه مربوط دانست. از این رو جایگاه فقه، در فلسفه و حکمت اسلامی در دو بخش تبیین می شود: بخش اول: فیلسوفان اسلامی حکمت و فلسفه را به: “علم به حقایق موجودات به اندازه ٔ توانایی بشر” تعریف می کردند، و …

شَک‌گرایی (scepticism/skepticism) یا شکاکیّت مکتبی فلسفی است، که به دست پیرون الیسی (Pyrrho of Elis) در قرن ۴ ق.‌م در یونان بنیاد شده است. سوفسطائیانی همچون پروتاگوراس (Protagoras) و گورگیاس (Gorgias) از پدران این آیین بودند که در برابر تناقض‌های موجود در فلسفه‌ها، امکان دستیابی به حقیقت و یقین ما …

برای انسان در سطح گسترده ای مسأله طرح می شود. سؤال، از ابهامات موجود در یک شیئ بر می خیزد. سنخ این ابهامات قابل احصاء است. می توان آنها را شمرد. وقتی با یک شیئ مبهمی مواجه می شویم می توانیم بپرسیم: این چیست؟ / آیا هست؟ بدین معنی که …