قلمرو های فلسفه

فیلسوفان با فلسفه دو گونه تعامل کرده اند: اول: گاهی فلسفه متداول را که دست به دست و سینه به سینه نقل شده است، و بیشتر فیلسوفان بر آن اتفاق دارند، می خواندند، و می فهمیدند، و آثاری را درباره آنها پدید می آوردند. برای مثال ابن سینا و شیخ …

علم چیست؟ محتوای ذهن انسان ها چه چیزهایی است؟ در ذهن انسان ها چه چیزهایی وجود دارد؟ منطقیین[1] می گویند. در ذهن انسان ها دو گونه محتوی هست[2]: الف – تصورات، مانند تصور ماه، درخت، سنگ و … ب – تصدیقات، مانند: ماه کروی است. برگ سبز است. و … …

ذهن انسان طی فرایند “تجرید”[1] و “تعمیم”[2]، مفاهیم “عام” و “کلی” را می سازد. مبتنی بر همین دو سازوکار مفاهیم اعمّ (کلی تر) را از مفاهیم عام استخراج می کند. ذهن، این روند را تا آنجا پیش می برد، که به عام ترین مفهوم یا مفاهیم برسد. عام ترین مفهومی که در ذهن …

کلمه “سورپرایز”[1] در سه معنی به کار می رود: الف – رویداد، خبر و … که غیرمنتظره است یا به طور ناگهانی اتفاق می افتد. ب – احساسی[2] که ناشی از وقوع یک حادثه ناگهانی یا غیرمنتظره است. ج – به کاربردن روش هایی که باعث احساس تعجب می شود. …

ابن سینا در مقدمه کتاب شفاء، از کتاب دیگری سخن می گوید که بعد از اتمام شفاء، در حال نوشتن آنست. او می گوید: «سپس [چنین] دیدم که در پی این کتاب، کتاب دیگری را [تألیف کنم]. نام کتاب اخیر را “کتاب اللواحق” نامیدم. آن، همراه با عمرم تمام می …

“یقین” از “يَقِنَ الماءُ في الحوضِ” [آب در حوض جمع شد.] مشتق شده است. یقین علمی است که به سبب تعاقب و پی در پی شدنِ نشانه ها و دلیل های فراوان حاصل شده باشد. نشانه ها و دلیل هایی که پشت سر هم بر صحت گزاره ای وارد می …

ژیل دلوز (Gilles Deleuze) و فلیکس گتاریِ (Felix Guattari) در کتابِ “کاپیتالیسم و اسکیزوفرنی: ضد اُدیپوس” (Capitalism and Schizophrenia: Anti-Oedipus) (۱۹۷۲) پدیده‌ها را همچون ماشین‌هایی می‌نگرد که کارشان میل‌ورزی (desiring machines) است. منظور از “میل” (desire) یک آرزو و خواستِ بزرگ و قوی برای داشتن چیزی یا انجام دادن کاری …

گاهی در تعریف عدل می گویند: إعطاء كلَّ ذي حقٍّ حقَّه. و در توضیح “حَقَّه” آورده اند: حَظَّه و نَصِیبَه. منظور از حظّ و نصیب، بهره و سهم است. حظ و نصیب انسانها چه چیزی هایی است؟ طبیعی است؟ یا قراردادی؟ حظ و نصیب گاهی قلمروِ توانایی ها و کنش …

جهان در یک پویایی مدام است. جهان در سیلان و حرکت است. هر حرکتی نیازمند محرک فاعلی و محرک غایی است. سبزواری می گوید: نیاز به محرک فاعلی آشکار است.[1]ایشان می نویسند: برای هر حرکتی طلبی وجود دارد. این طلب [از دو حال خارج نیست:] ارادی، غیر ارادی. حرکات ارادی …

نظر در “حق” سهل و ممتنع است. از جهتی سهل و آسان است، و از جهتی دیگر دشوار. چرا این گونه است؟ دلیل صعوبت و دشواری آن اینست: کسی از مردم قادر نیست که حق را چنان که سزاوار است بشناسد. انسان نمی تواند در شناخت حق به بلوغ و …